تزریق ژل به زانو

تزریق ژل به زانو یکی از روش های غیرتهاجمی درمان درد زانو در بیماری آرتروز است. آرتروز بیماری ناتوان کننده ای است که باعث درد، خشکی، ساییدگی والتهاب مفاصل می شود. ژل تزریقی مایعی مشابه با مایع مفصلی است و در صورتی که این تزریق اصولی و زیر نظر پزشک متخصص انجام شود، می تواند باعث کاهش قابل توجه خشکی، درد زانو و تسهیل حرکت استخوان ها به مدت شش ماه یا بیشتر شود. این روش یکی از روش های متداول است که باعث کند شدن روند پیشروی بیماری می شود. در ادامه با نحوه تزریق ژل به زانو، شرایط و فواید آن بیشتر آشنا می شویم.

 

تزریق ژل به زانو در چه بیماری هایی تجویز می شود؟

آرتروز جز شایعترین بیماری های مفصلی است و زانو یکی از مفاصل متداول است. که درگیر این بیماری می شود. آرتروز افراد با سنین مختلف را درگیر می کنند اما در افراد بالای 50 سال شایع تر است هر چند ممکن است در  موارد نادر کودکان و نوجوانان نیز مشاهده شود. تزریق ژل هیالورونیک اسید در مفصل زانو یکی از این روش های درمانی است که توسط پزشک متخصص به افراد مبتلا به آرتروز ز خفیف تا متوسط زانو تجویز می شود.

آرتروز چیست؟

آرتروز نوعی بیماری مزمن مفصلی است که در نتیجه تخریب تدریجی بافت غضروفی مفصل و استخوان های زیرین آن ایجاد می شود. در واقع غضرورف که مانند نوعی بالشتک ضربه گیر در ناحیه مفصلی عمل می کند در این بیماری به تدریج تحلیل می رود. با فرسایش و تخریب بافت غضروفی، فاصله بین استخوان ها کاهش یافته و به یکدیگر نزدیک می شوند و در اثر اصطکاک، سایش پیدا می کنند.

علاوه بر این، با از بین رفتن غضروف، مفصل خاصیت جذب ضربه و فشار را نیز تا حدود زیادی از دست می دهد. این بیماری به آرامی ایجاد می شود و دردی که ایجاد می کند با گذشت زمان تشدید می شود.

شناخت بیشتر مفاصل و تاثیر آرتروز بر مفصل

مفصل بخشی از بدن است که در آن دو یا چند استخوان به هم می رسند. در مفصل زانو، استخوان های ران و استخوان درشت نی و نازک نی و همچنین در قسمت جلوی زانو یک استخوان کوچک به نام کشکک زانو قرار دارند.

انتهای استخوان های با یک سطح صاف و لغزنده پوشیده شده است که به غضروف معروف است. غضروف این اجازه را می دهد تا استخوان ها بدون اصطکاک در برابر یکدیگر حرکت کنند و از مفصل در برابر استرس حرکتی، فشارو ضربه محافظت می کند.

مفاصل همه در طول زندگی خود طی یک چرخه، آسیب دیده و ترمیم می شوند، اما گاهی اوقات روند بدن برای ترمیم مفاصل ما کندتر از روند آسیب کندتر است و می تواند باعث تغییر در شکل یا ساختار آنها شود. وقتی این تغییرات در یک یا چند مفصل شما اتفاق می افتد ، به عنوان آرتروز شناخته می شود.

این روش برای چه افرادی سودمند خواهد بود؟

تزریق ژل یکی از درمان های رایج، متداول و موثر در بهبود روند درمان آرتروز است که طی سالیان گذشته مورد توجه قرار گرفته است. تزریق ژل به زانو به طور ویژه برای افرادی مفید و موثر خواهد بود که:

1. سایر روش‌های درمانی غیر از جراحی را امتحان کرده‌اند اما درد مفاصل همچنان برای آن ها دردناک بوده و فعالیت های روزمره آن ها را مختل کرده است.
2. افراد مبتلا به آرتروز که درمان ها و داروهای اولیه موجود برای بهبود و تسکین درد زانو، برای آنها موثر نبوده است.
3. بیمار نمی تواند داروهای ضد التهاب و مسکن موجود مانند ایبوبروفن و آسپرین را مصرف کند و یا مصرف این داروها تاثیری بر روند درمان شخص بیمار نداشته است.
4. کاندید تزریق دارای بیماری زمینه است که شخص را در مصرف داروهای موجود محدود می کند.
5. عوارض جانبی داروهای مرسوم برای درمان آرتروز، علتی است که منجر می شود فرد مصرف داروها را قطع کند و درمان دیگری را جایگزین کند.
6. بیمار به دلایل مختلف کاندید مناسبی برای جراحی زانو نیست و یا ترجیح می دهد جراحی را تا حد ممکن به تاخیر بی اندازد یا اصلاً قصد انجام عمل جراحی را ندارد.

عوارض بیماری آرتروز

بیماری آرتروز می تواند باعث بروز عوارض متعدد و متنوعی شود. برخی از این عوارض عبارتند از:

1- ساییدگی استخوان ها در ناحیه زانو

2- درد،

3- ورم مفصل

4- خشکی و بی حرکتی و کاهش توانایی حرکتی مفصل

5- در مواردی تشکیل زائده های استخوانی

6- تغییر شکل مفصل از عوارض بیماری آرتروز هستند.

7- در برخی موارد زانو به شکل پرانتزی در می آید.

علائم این بیماری می تواند در کار و زندگی روزمره افراد مبتلا تداخل ایجاد کند. اما خوشبختانه درمان های متنوع و در دسترسی برای این بیماری در جهت کنترل درد و کمک به حرکت و بازگشت بیمار به زندگی روزمره وجود دارد.

ژل تزریق شده به زانوها چیست و چه تاثیری دارد؟

اکنون این سوال مطرح می شود که ژل تزریق شده به زانو چیست و چه تاثیری دارد؟

در این روش مایعی ژل مانند به نام هیالورونیک اسید به مفصل زانو تزریق می شود. هیالورونیک اسید ماده ای است طبیعی که در مایع سینوویال (مایع مفصلی) اطراف مفاصل یافت می شود. این ماده که توسط غشای سازنده مایع مفصلی در ناحیه کپسول مفصلی ساخته می شود، به عنوان یک روان کننده حرکت مفاصل عمل می کند تا استخوان ها بتوانند به آرامی کنار یکدیگر حرکت کنند. این مایع همچنین به عنوان یک ضربه گیر برای بارهای مفصلی عمل می کند.

مایع مفصلی درون زانو دبا داشتن ماده هیالورونیک اسید، باعث ایجاد چسبندگی و غلظت مایع مفصلی و همچنین بالا رفتن خاصیت ارتجاعی و جذب فشار در مفصل می شود تا این فشار به استخوان ها وارد نشود.

در افراد که به بیماری آرتروز مبتلا هستند، تولید ماده هیالورونیک اسید توسط غشای تولید کننده آن کاهش می یابد. در این شرایط غلظت و حجم این ماده در مفصل زانو کمتر از میزان آن در افراد عادی خواهد بود که باعث می شود مایع مفصلی حالت ژله ای خود را از دست بدهد و در کاهش اصطکاک استخوان ها در مجل مفصل عملکرد کارآمدی نداشته باشد و نتواند.ضربه و فشار وارد شده به مفصل را خنثی کند.

در این حالت، تزریق ژل موجب کاهش درد و التهاب زانو می‌شود و دامنه حرکت زانو را بیشتر می‌کند. بسته به تشخیص و تجویز پزشک متخصص، تزریق ژل می‌تواند در یک یا هر دو زانو انجام شود.

دوره درمانی

در این روش، دوره های درمان می تواند طبق تشخیص پزشک و بسته به شرایط بیمار متفاوت باشد. اما به طور معمول این روش دوره های درمانی شش تا نه ماه را شامل می شود. در واقع بسته به تشخیص پزشک در دوره های درمانی مشخص ماده ای حاوی اسید هیالورونیک به مفصل زانو تزریق می شود تا اصطکاک و سایش مفصلی را کاهش دهد و به خاصیت جذب شوک و ضربه در مفصل زانو کمک کند.

تزریق ژل به زانو باعث می شود که فرد بیمار حداقل در بازه زمانی شش تا نه ماه، علائم ناشی از علت آرتروز زانو را نداشته باشد یا این علائم به مقدار قابل قبولی علائم کاهش می یابد. در صورتی که علائم بیماری دوباره عود کند می توان تزریق را دوباره تکرار کرد. همچنین بر طبق پژوهش های انجام شده و آمار موجود، درصد موفقیت این درمان بالا است.

نحوه تزریق ژل به زانو

به روش تزریق برای تجویز هیالورونیک اسید در زانو ، تزریق داخل مفصلی گفته می شود. اصطلاح تزریق داخل مفصلی به تزریق تزریق شده به طور مستقیم در کپسول مفصل گفته می شود. تزریق ژل در زانو، جر عمل های سرپایی محسوب می شود که در مطب پزشک متخصص و در مدت زمان کمتر از 5 دقیقه انجام می شود و معمولاً شامل هیچگونه آماده سازی قبلی نیست. با این حال توصیه می شود قبل از این درمان در مورد تاریخچه پزشکی و داروهای فعلی با پزشک مشورت کنید.

• برای انجام این تزریق:
• 1- بیمار به پشت و روی کمر دراز می‌کشد و زانوی خود را صاف و یا در حالت خمیده و در زاویه 20 تا 30 درجه قرار می دهد. در صورت خم بودن زانو، برای راحتی شرایط بیمار و عملکرد پزشک، می توان تکیه گاه مناسبی برای زانو در نظر گرفت.
• 2- محل تزریق باید ضد عفونی شود. این اقدام با مواد‌ ضدعفونی‌کننده مانند الکل یا بتادبن، انجام می‌شود.
• 3- برای داشتن تزریق آسان و همچنین کاهش درد تزریق، از بیمار خواسته می‌شود که عضلات پای خود را شل کند.
• 4- ممکن است پزشک تشخیص دهد که از مقداری ماده بیحسی موضعی مانند لیدوکائین استفاده کند تا زانو بی‌حس شود و بیمار درد کمتری را احساس کند.
• 5- اگر پزشک در ناحیه مفصل زانو تورم مشاهده کند ممکن است قبل از تزریق ژل مقداری از مایع درون مفصل را با سرنگ بیرون بکشد تا فشار محفظه زانو را کاهش دهد.
• 6- سپس پزشک مقدار کمی ژل (در حدود 2 میلی‌لیتر) را در یک طرف کشکک زانو تزریق می‌کند.
• 7- پس از تزریق پزشک از بیمار می خواهد که چند دفعه رانوی خود را خم و باز کند. تا مایع هیالورونیک اسید به خوبی در اطراف مفصل پخش شود.

پس از اتمام تزریق ممکن است پزشک برای بیمار چند جلسه فیزیوتراپی تجویز کند. همچنین احتمال دارد بعد از تزریق هیالورونیک اسید، در ناحیه تزریق درد احساس شود و تورم مشاهده گردد. اگر با گذشت زمان از درد و تورم کاسته نشد و یا شدت گرفت، با پزشک تماس بگیرید.

آیا تزریق ژل دردناک است؟

این سوالی است که ذهن برخی از بیماران را مشغول می کند و امکان دارد آن ها را از انجام این درمان بازدارد. اما باید توجه داشت که اگرچه ممکن است تزریق ژل به زانو کمی دردناک باشد، اما اگر پزشک شما این نوع تزریق را تجویز کند و این تزریق توسط متخصص انجام شود، جای نگرانی برای بیمار نخواهد بود.

این تزریق معمولا توسط متخصصین ارتوپدی یا روماتولوژی انجام می شود. همان طور که پیش تر ذکر شد، دوره های درماین در این روش متفاوت است که شرایط بیمار و تشخیص پزشک در تعیین دوره های درمانی موثر است. اما به طور معمول این روش دربازه زمانی شش تا نه ماه، علائم ناشی از علت آرتروز زانو را به مقدار قابل قبولی کاهش می دهد. در صورتی بازگشت علائم بیماری، با مراجعه به پزشک می توان تزریق را دوباره تکرار کرد.

عوارض تزریق ژل در زانو چیست؟

گاهی اوقات هنگام تزریق ژل برخی عوارض جانبی مشاهده می شود. این عوارض می تواند شامل: درد زانو، تورم و یا تجمع مایعات در اطراف زانو باشد. این واکنش ها به طور کلی خفیف بوده و طولانی مدت نیست.

عوارض جانبی رایج عبارتند از:

1. واکنش های محل تزریق (درد ، تورم ، قرمزی ، گرما ، سفتی ، پف یا کبودی)
2. سردرد
3. درد عضلانی
4. مشکل در راه رفتن
5. تب
6. لرز
7. حالت تهوع
8. بی حسی یا احساس گنگی

چه راهکار ها و مراقبت هایی برای بعد از تزریق باید انجام شود؟

1. فرد تحت درمان باید بتواند به تدریج فعالیتهای روزمره خود را از سر بگیرد.
2. باید از فعالیت هایی که زانو را تحت فشار قرار می دهد مانند دویدن ، بلند کردن وزنه سنگین یا ایستادن طولانی مدت خودداری کند.
3. اگر در محل تزریق درد یا تورم خفیف مشاهده شد، کیسه یخ را به مدت 10 دقیقه یا طبق توصیه پزشک روی زانوی خود قرار دهد.
4. اگر با رعایت موارد ذکر شده درد و علائم پس از تزریق همچنان باقی بود، حتما پزشک خود را در جریان بگذارید و متخصص مراجعه کنید.

سخن پایانی و اهمیت مراجعه به پزشک متخصص

با توجه به اهمیت سلامت مفاصل به ویژه مفصل پر تحرک و پرکاربرد زانو، مراقبت و پیگیری صحت عملکرد و آناتومی آن از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

در صورت بروز هر گونه درد زانو به ویژه در سنین بالای 50 سال، مخصوصا در صورتی که با سابقه خانوادگی آرتروز همراه باشد یا واسطه شغل خود، فعالیت های مستمر با فشار زیاد روی مفاصل دارید، سریعابه پزشک متخصص ارتوپدی یا رماتولوژیست مراجعه کنید تا تشخیص صحیح صورت گیرد و همچنین میزان و نوع آسیب مشخص شود تا در صورت نیاز تزریق ژل صورت گیرد. این امر در بهبود روند درمان، تسهیل حرکات و کمک به بیمار در جهت ارتقا کیفیت زندگی تاثیرگذار خواهد بود.