درد کف پا

درد کف پا از زمره دردهایی است که می‌بایست به دقت مورد بررسی قرار گرفته و تحت درمان قرار گیرد، چرا که با عدم درمان به موقع آن احتمال انتقال درد به سایر نقاط پای دردآلود و یا حتی پای سالم وجود خواهد داشت. از سوی دیگر محتمل است که درد کف پا رفته رفته به کمر و زانو سرایت کند. از همین رو گام نخست تعیین علت درد و درمان به موقع مشکل است. مرکز تخصصی و فوق تخصصی ارتوپدی ما آماده ارائه خدمات تشخیصی و درمانی مرتبط به مشکلات پا و پیشگیری از آسیب بیشتر به پا و ساختار کف پا است.

منظور از درد کف پا چیست؟

بروز درد در کف پا از تجربیاتی است که احتمالاً هر فردی آن را تجربه کند و زمانی روی می‌دهد که فرد از شدت درد در کف پا قادر به راه رفتن و یا زمین گذاشتن پای خود نباشد. درد کف پا ممکن است حین راه رفتن یا برخاستن فرد از بستر خواب بروز کند و به حدی آزاردهنده باشد که فرد را کاملاً ناتوان سازد.

در خصوص درد ناحیه کف پا نکته حائز اهمیت محل بروز درد است. از همین رو ضروری است با آناتومی کف پا بیشتر آشنا شویم.

• درد در قسمت پاشنه پا:
• وقتی فردی در پاشنه کف پای خود دچار درد می‌شود احتمالاً به پلانتار فاسیتیس (Plantar Fasiitic) مبتلا باشد که به التهاب تاندون‌ها و رباط‌های بیمار مربوط است و می‌تواند منجر به بروز درد شود.
• از سوی دیگر رشد غیرطبیعی استخوان کف پاشنه به دلیل پوشیدن کفش نامناسب، نحوه ایستادن و راه رفتن نادرست و انجام برخی فعالیت‌های ورزشی چون دویدن ممکن است به خار پاشنه مربوط شود. بروز این بیماری در افراد دارای کف پای صاف یا دارای قوس بیش از حد، بیش از سایرین محتمل است.
• شکستگی استخوان پاشنه: این عارضه بیشتر در اثر افتادن و سقوط و یا تصادفات رانندگی بروز می‌کند. در چنین شرایطی علاوه بر شکستگی استخوان پاشنه احتمال قطعه قطعه شدن آن هم وجود دارد.

موارد دیگری که می‌توانند منجر به بروز درد کف پا شوند:

• التهاب بالشتک چربی (Fat pad) زیرپاشنه
• خار پاشنه خلفی    (Dorsal Calcaneal Spur)
• درد قسمت توپی پا (منظور از پنچه پا)
• بیماری متاتارسالژیا (Metatarsalgia) قادر به ایجاد درد و التهاب بیش از حد ناحیه‌ی توپی کف پا است. از عوامل بروز آن می‌توان به پوشیدن کفش‌های بیش از حد تنگ اشاره کرد. از سوی دیگر حرکات ورزشی از جمله پریدن و یا دویدن نامناسب نیز از دیگر علل بروز این درد می‌باشند.
• بیماری مورتون نوروما که به واسطه التهاب عصب نواحی اطراف انگشت سوم و چهارم پا بروز کرده، منجر به گز گز کف پا شده و در برخی مواقع حتی می‌تواند به بی‌حسی قسمت توپی کف پا شوند. پوشیدن کفش پاشنه بلند در زنان عامل اصلی بروز این بیماری است.
• درد استخوان کنجدی پا:

زمانی که تاندون‌های اطراف استخوان کنجدی یا همان دو استخوان کوچک نزدیک انگشت بزرگ پا که تنها با یک تاندون بهم متصلند، دچار التهاب و آسیب می‌شود، این عارضه بروز می‌کند.

عارضه پلانتار فاسیتیز قادر است علاوه بر ایجاد درد در پاشنه پا به درد کف پا نیز منتهی شود.

درد ناشی از آسیب به پنجمین استخوان متاتارسال یا کف پا که در اثر وارد آمدن ضربه به پا بروز می‌کند.

• e: انگشت چکشی از جمله آسیب‌های عضلانی ناشی از پارگی تاندون بازکننده انگشت است.

نکته حائز اهمیت در خصوص بدشکلی انگشتان آن است که گاهی با از بین بردن ریسک فاکتورها و اکسسوری رفع می‌شوند اما گاهی نیازمند جراحی است.

• Bunion): در اثر بیرون زدگی استخوان شست و بزرگ شدن آن روی می‌دهد که بسیار شایع است و منجر به انحراف تغییر شکل شست می‌شود.
• y : بدشکلی بافت نرم و استخوان کف پا
• Corn and Callus):

و پینه به بخشی از پوست اطلاق می‌شود که در اثر اصطحکاک و تحریک ضخیم‌تر از حد معمول شده است. حال آنکه میخچه نوعی پینه متشکل از پوست مرده می‌باشد. معمولاً در کف پا و انگشتان مشکل ایجاد می‌کنند.

ریسک فاکتورهای مرتبط با درد کف پا

معمولاً افرادی که دچار درد در کف پا می‌شوند ریسک فاکتورهایی از جمله کف پای صاف، گودی بیش از حد کف پا، اضافه وزن، افزایش فعالیت، فعالیت در سطوح ناهموار، کفش فرسوده و یا کفش تنگ، کوتاهی عضلانی چون عضلات دوقلو، کاف و همسترینگ محسوب می‌شوند.

علائم درد در کف پا کدام است؟

درد کف پا با علائمی چون درد در پا، سوزش در کف پا، بی‌حسی پاها، تورم پاها، گرفتگی و اسپاسم عضلات، تاول زدن کف پا، تغییر رنگ در پا و یخ نمودن پا همراه خواهد بود. در صورت وجود هریک از این علائم ضروری است بیمار برای بررسی تخصصی به پزشک ارتوپدی مراجعه نماید.

علل بروز درد در کف پا چیست؟

کف پا از استخوان‌های مچ پا معروف به تارسال، استخوان‌های کف پا معروف به متاتارسال و همچنین رباط‌ها و تاندون‌‌های حمایتگر تشکیل شده است. استخوان کف پا یا همان متاتارسال که به انگشتان پا متصل هستند با توزیع یکسان وزن منجر به حفظ تعادل فرد خواهند شد. درکنار استخوان‌های متاتارسال و نزدیک به کف پا استخوان تارسال قرار دارد. این استخوان‌ها در کنار یکدیگر به تشکیل قوس کف پا می‌پردازند.

• Plantar Fascia)

اغلب علت اصلی بروز درد کف پا ناشی از التهاب و فشار فاشیا پلانتار است. با التهاب بافت فیبری و پهن کف پا این بیماری روی خواهد داد. از عمده علائم التهاب پلانتار، درد حین پیاده‌روی‌های طولانی و یا ایستادن به مدت زیاد و دردهای صبحگاهی است.

علت بروز درد صبحگاهی در کف پا  انقباض پلانتار فاشیا در طول شب و تنگ‌تر شدن آن است. در پروسه پیاده‌روی صبح، به دلیل انعطاف‌ناپذیری و تنگی فاشیا، این بافت در اثر کشیدگی حین تحرک، مستعد التهاب و درد می‌شود. احتمال التهاب و دردناکی فاشیا با راه رفتن و یا ایستادن به طولانی‌مدت نیز وجود دارد. بهترین شیوه درمان این معضل انجام تمرینات ساده کششی، مصرف داروهای ضدالتهاب و پوشیدن کفش وکفی طبی می‌باشد.

احتمال آسیب استخوان‌های ناوی (ناویکولار)، مکعبی(کوبوئید)، میخی (کونئیفرم) و همچنین استخوان متاتارس به دلیل فعالیت بیش از حد وجود دارد. احتمال بروز شکستگی تنشی استخوان در چنین شرایطی وجود دارد.

بروز این نوع شکستگی در اثر یک ضربه مستقیم نخواهد بود، بلکه فعالیت‌های تکراری و بیش از حد ممکن است به پدیداری شکاف‌های ریز در استخوان منتهی شود. این نوع شکستگی معمولاً با درد همراه بوده و با افزایش فعالیت، درد تشدید خواهد ‌شد.

درد مرتبط با التهاب پلانتار را می‌توان با انجام برخی اقدامات تسکین داد، حال آنکه درد ناشی از شکستگی تنشی عموماً با افزایش سطح فعالیت، تشدید خواهد شد. درد ناشی از شکستگی تنشی با استراحت بهبود خواهد یافت. استفاده از کفش مخصوص پیاده روی و عصا برای حذف وزن روی استخوان در بهبود بیمار موثر است.

آسیب لیست فرانک(Lisfranc Fracture) ، شکستگی جونز (Jones Fracture)، رگ به رگ شدگی مچ پا  (Ankle sprain)

• پیچ‌خوردن یا رگ به رگ شدن لیگامان

استخوان‌های پا با کمک شبکه‌ای پیچیده از لیگامان‌ها، به هم متصل هستند. آسیب لیگامان‌ها طی چرخش ناگهانی و یا فرود نامناسب پا روی زمین حین راه رفتن و یا دویدن بسیار محتمل است. آسیب‌ رباط یا لیگامان معمولاً در اثر حرکات غیرطبیعی پا ایجاد می‌شود و به درد و تورم منتهی می‌شود. رگ به رگ شدن رباط‌ با استراحت بهبود می‌یابد. گاهی بی‌حرکت نگه‌داشتن مچ پا بهترین درمان خواهد بود و در موارد نادر، احتمالاً به جراحی نیاز باشد. ” آسیب لیسفرانک میانه پا” یکی از انواع آسیب دیدگی رباط پا است.

• تاندونیت یا التهاب تاندون‌ها

بروز التهاب در تاندون‌ها نیز می‌تواند عامل دردکف پا باشد. چنانچه تاندون‌های تیبیالیس خلفی و پرونئال دچار آسیب شوند، ممکن است دردکف پا ایجاد ‌کنند چرا که این تاندون‌ها از بالای پا شروع شده، با عبور از پشت مچ پا تا زیرکف پا امتداد می‌یابند و هردو در کنترل حرکات پا و مچ آن نقش دارند.

•  سندرم تونل تارسال

سندرم تونل تارسال یا همان” نورالژی تیبیال خلفی” یک بیماری دردناک است که در اثر تحت فشار قرارگیری عصب تیبیال بروز می‌کند. این عصب از مسیر تونل تارسال تا مچ پا امتداد دارد. علت اصلی ایجاد سندرم تونل تارسال، التهاب است.

• بدشکلی پا

وجود برخی ناهنجاری‌های در پا، مثل پای چکشی یا پاچنبری، نیز قادر به ایجاد درد کف پا است. علاوه بر آن، افراد دارای قوس کف پای غیرعادی از جمله کف پای صاف و یا کف پای بیش از حد قوس استعداد بیشتری برای درد دارند.

• متاتارسالژیا

متاتارسالژیا به درد ناحیه جلوی پا گفته می‌شود و اغلب به‌ صورت سوزش خود را نشان داده و می‌تواند خفیف تا شدید باشد و با راه رفتن درد تشدید می‌شود. این درد با درگیر ساختن یک یا چند انگشت در نزدیکی سینه پا و گاهی نیز کل پا خود را بروز می‌دهد. هر عاملی که به سینه پا فشار آورده و یا آن را دچار تنش اضافی کند، می‌تواند متاتارسالژیا را پدید آورد.

اموری مثل پوشیدن کفش تنگ، داشتن اضافه وزن و ورزش‌های پربرخورد می‌تواند منجر به این بیماری شوند. افراد با سن، بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند. این بیماری اغلب با استفاده از درمان‌های محافظه کارانه، استراحت، کمپرس یخ، بانداژ، مسکن، تغییر کفش و استفاده از کفی‌های طبی قابل درمان هستند. در موارد بسیار نادر، ممکن است برای ترمیمِ آسیب، جراحی لازم باشد.

• آرتروز

آرتروز در درازمدت و طی ساییدگی، منجر به تحلیل و تورم بافت داخل و اطراف مفاصل به ویژه مفاصل پنجه و پاشنه پا می‌شود. درمان آن شامل پوشیدن کفش مناسب جهت کاستن فشار از روی مفاصل، مصرف مسکن، داروهای ضدالتهاب، انجام فیزیوتراپی و در صورت لزوم جراحی می‌باشد.

آرتریت روماتوئید نیز از عوامل غیرشایع درد کف پا است. با حمله سیستم ایمنی مفاصل دچار التهاب و تورم می‌شوند و بر مفاصل دیگر نیز اثر می‌گذارد و همراه با درد پا سایر مفاصل نیز درد می‌کنند. درمان‌های پایه برای تسکین علائم و کاهش پیشرفت بیماری شامل دارودرمانی، فیزیوتراپی و گاهی عمل جراحی خواهد بود.

• کف پای صاف

کف پای صاف زمانی روی می‌دهد که قوس کف پا کاملاً از بین رفته باشد و ناحیه کف پا کاملاً روی زمین قرار گیرد. در کودکان تازه متولد، کف پا معمولاً صاف است و به تدریج انحنای آن شکل می‌گیرد. با اینحال، در حدود۳۰% افراد انحنای کف پا هرگز ایجاد نمی‌شود. صافی کف پا در سنین در اثر عواملی چون بیماری، آسیب دیدگی، بارداری و اعمال فشار بیش از حد به پا به عنوان بخشی از فرآیند افزایش سن ایجاد می‌شود.

گاهی افراد مبتلا به این عارضه دچار درد کف پا و مشکلاتی چون درد زانو یا درد کمر می‌شوند. روش درمانی مناسب انجام تمرینات حرکتی اصلاحی یا پوشیدن کفش‌های طبی دارای کفی‌های مخصوص برای اصلاح وضعیت پا و راه رفتن  پا برهنه به جای پوشیدن کفش خواهد بود.

• کفش نامناسب

برخی از کفش‌های غیراستاندارد قادر به پشتیبانی کافی از پاها نبوده و به همین دلیل منجر به بروز التهاب و درد در قوس پا می‌شوند. داشتن کفی مناسب در کفش که به خوبی از پا حمایت کرده و بیش از حد نرم نباشد از ایجاد مشکلات بیشتر ممانعت خواهد کرد.

• درد پای ورزشکاران

بروز قارچ در بین انگشتان و کف پا می‌تواند منجر به قرمزی، خارش و پوسته پوسته شدن پا شود . علت این عارضه وجود قارچ است که گرما و رطوبت احتمال بروز آن در ناحیه بین انگشتان و کف پا را تشدید می‌کند.

روش‌های تشخیصی درد در کف پا کدامند؟

پزشک متخصص ارتوپد برای تشخیص علل بروز درد کف پا پس از معاینه فیزیکی و دریافت سوابق و شرح حال بیمار اقدام به انجام آزمایشاتی چون عکسبرداری با اشعه ایکس جهت بررسی ساختار متراکم استخوان، ام آر آی جهت تهیه تصاویر از بافت نرم تاندون‌ها و عضلات، سی تی اسکن جهت تهیه تصاویر از کف پا و قوزک پا و سونوگرافی استخوان‌ها و بافت‌های نرم خواهد کرد تا با دقت بیشتری به بررسی وضعیت بیمار بپردازد.

روش‌های درمانی مناسب برای بهبود درد کف پا چیست؟

روش‌های درمانی که در ادامه معرفی می‌شوند جهت تسکین درد کف پا و جلوگیری از بروز مشکلات متعاقب آن با توجه به شرایط بیمار توسط پزشک توصیه می‌شوند:

• استفاده از ارتز و کفی طبی

به منظور بهبود پشتیبانی از کف پای بیمار و پایدار نگه داشتن پاشنه پا استفاده از ارتز یا قراردادن کفی طبی داخل کفش می‌تواند مؤثر بوده و از فشار وارده بر تاندون تیبیالیس خلفی بکاهد.

• ساپورت کف پا

استفاده از ساپورت‌های ویژه کف پا قادر به کاهش درد و ناراحتی هستند. هرچند در انتخاب ساپورت باید آن را متناسب با ارتفاع قوس کف پا تعیین کرد، از همین رو ضروری است پیش از اقدام به تهیه آن میزان قوس کف پا و ارتفاع آن به درستی تعیین شود.

• تقویت عضلات

ضروری است برای تقویت بهتر دو عضله تیبیالیس خلفی و تاندون آشیل به دلیل نقش خود در کاهش درد تمرینات تقویتی و کششی خاصی انجام شود.

• کفی و کفش مناسب طبی

انتخاب یک کفش و کفی طبی باید متناسب با سبک زندگی هر فرد در نظر گرفته شود و هم مناسب فعالیت‌های روزانه وی باشد و هم مناسب فعالیت‌هایی چون دویدن یا انجام انواع ورزش‌ها. انتخاب کفش و کفی طبی مناسب زیر نظر پزشک متخصص ارتوپد در کاهش درد در کف پا بسیار موثر خواهد بود.

• استفاده از محافظ یا اسپلینت شبانه

اسپلینت شبانه با حفظ عضلات در موقعیت مناسب و تقویت آنها در حین استراحت منجر به کاهش فشار وارده بر قوس کف پا می شود.

• سرما درمانی، ماساژ و بستن

ماساژ کف پای دردناک، بانداژ کردن و استفاده از انواع روش‌های سرمادرمانی قادر به کاهش درد و ناراحتی کف پا خواهد بود.

• نرمش و حرکات‌ اصلاحی

گاهی جهت افزایش قدرت و پایداری بیشتر ناحیه آسیب دیده و اصلاح عضلات فاقد تعادل برخی حرکات و نرمش‌های اصلاحی تجویز می‌شود. حرکات مخصوص انعطاف‌پذیری، به افزایش طول عضله منتهی شده یا آن را در حالت مطلوب نگه می‌دارد. برای انعطاف‌پذیری بیشتر ضروری است عضله‌ای قوی‌تر داشت تا احتمال آسیب‌دیدگی آن کاهش یابد.

• تزریق کورتون و داروهای ضدالتهاب چون استروئید

یکی از روش‌های درمانی برای تسکین درد شدید کف پا تزریق کورتیزون است که با کاهش درد و التهاب در این مورد نقش دارد.

• فیزیوتراپی

انجام برخی حرکات فیزیوتراپی برای کاهش درد کف پا شامل ریکلس کردن عضلات پا، تمرین تعادل و انجام حرکات قدرتی  پا و مچ پا، ماساژتراپی و غیره می‌باشد.

• الکتروتراپی

از رویکردهایی چون فراصوت و تحریک الکتریکی جهت استراحت دادن به عضلات و بازگرداندن استحکام طبیعی به آنها استفاده می‌شود.

عوارض درد کف پا

درد در کف پا می‌تواند منجر به اختلال بیومکانیکی، تغییر در راه رفتن، زانودرد، تغییر انحراف در مچ، زانو، کمر و لگن، بروز آرتروز زودرس یا سرخوردگی‌های مهره‌ای و تغییرات ساختاری در طول زمان شود. از همین رو بهتر است در اسرع وقت این اختلالات تشخیص داده شده و درمان گردند.

و کلام آخر

پا به عنوان یک عضو حائز اهمیت و تاثیرگذار در فعالیتهای روزانه افراد، نیازمند توجهی ویژه برای حفظ سلامت خود است. بهترین راهکار برای حفظ سلامت پا آگاهی از آناتومی پا، بخش‌های مختلف آن و در نهایت علل بروز درد در کف پا است و بدین ترتیب می‌توان از مشکلات جدی‌تر اجتناب کرد.

در صورت ابتلا به درد کف پا به هر دلیلی، ضروری است بیمار در اسرع وقت با مراجعه به پزشک بدنبال درمان حقیقی آن بوده و با پیشگیری و درمان مانع انتقال درد به بخش‌های دیگری چون کمر و لگن شود و از پیشرفت بیماری جلوگیری نماید. مرکز ارتوپدی ما با همکاری با بهترین پزشکان متخصص ارتوپدی آماده ارائه خدمت به شما عزیزان است.

مجموعه ارتوپدی ما با بهره مندی از به روزترین تجهیزات پزشکی و متخصصین ارتوپدی متبحر برای درمان انواع بیماری های ارتوپدی در خدمت شما عزیزان است.