مهره هایی که ستون فقرات را تشکیل می دهند، روی دیسک های اسفنجی قرار دارند. زمانی که فردی دچار فتق دیسک کمر (بیرون زدگی دیسک از جای طبیعی خود) می شود، ممکن است دیسک متورم شده یا باز شود. فتق دیسک سبب وارد شدن فشار به ریشه اعصاب شده که می تواند باعث ایجاد درد، بی حسی، و ضعف در نواحی که ریشه عصب از آنها عبور می کند گردد. دیسک کمر با توجه به میزان بیرون زدگی دیسک، به صورت کمر درد ناگهانی و شدید خود را نشان می دهد .
این درد معمولا با نشستن طولانی مدت، سرفه و عطسه تشدید خواهد شد. در صورت داشتن هر گونه درد در ناحیه کمر، بهتر است سریعا به کلینیک های تخصصی ارتوپدی مراجعه و تحت درمان قرار گیرید.
علائم دیسک کمر
علائم دیسک کمر بسته به میزان بیرون زدگی دیسک به صورت کمر درد خود را نشان می دهد. از رایج ترین علامت پارگی دیسک کمر، درد پایدار در ناحیه پشت می باشد. اسپاسم عضلانی، بی اختیاری ادرار و مدفوع و درد در کمر و پاها به همراه ضعف از علائم شایع دیسک کمر می باشند. در ادامه به شرح دیگر علائم شایع دیسک کمر می پردازیم.
شایع ترین علامت دیسک کمر درد کمر است به طوری که در ۶۰ تا ۸۰ درصد افرادی که دچار دیسک کمر هست می باشند کمر درد شایع است.
درد تابشی از دیگر علائم دیسک کمر است. این درد به علت فشار ریشه عصب در مسیر عصب سبب ایجاد درد می شود و معمولا در نواحی کشاله ران، ساق تا مچ پا و انگشتان بروز پیدا می کند.
پاراستازی یا احساسات کاذب مانند خواب رفتگی، گزگز و ضعف در اندام های تحتانی
ضعف عضلاتی که عصب آن ها تحت فشار است
درد در محل های غیر از کمر مانند ساق پا، زانو یا انگشتان که ممکن است به دلیل دیسک کمر بروز پیدا کند
علائم دیسک کمر در پاها
ابتلا به دیسک کمر در مراحل اولیه معمولا علائمی نداشته و علائم اولیه به قدری خفیف است که فرد به آن توجه نخواهد کرد. زمانی فرد مبتلا به دیسک کمر درد در ساق، زانو یا انگشتان پای خود احساس می کند که عصب های حسی تحت تاثیر دیسک های آسیب دیده قرار می گیرند. پس از وارد شدن ضربه ها و فشارهای مکرر به دیسک، به مرور زمان دیسک ضعیف می شود و در معرض فرسودگی قرار خواهد گرفت.
زمانی که دیسک ها دچار فرسوگی شود، انعطاف پذیری خود را از دست خواهد داد. اگر دیسک ها دچار ضربه یا آسیب شوند و سپس دچار ترک خوردگی گردند، در این صورت ممکن است فرد به سوزش هایی در ناحیه کمر مبتلا شود. حال اگر دیسک های ترک خورده به موقع درمان نگردند، با وارد شدن کوچکترین ضربه به دیسک، هسته ژله ای دیسک بر محل نخاع و اعصاب نخاعی فشار وارد می نماید.
در این حالت، بیمار علاوه بر کمردرد، دچار درد ها در پاها می گردد. بنابراین بروز درد در پاها از علائم دیسک کمر پیشرفته می باشد که نیاز به اقدامات درمانی خاصی خواهد داشت. در صورت درگیر شدن عصب ها، درد به ناحیه باسن، ران پا و حتی پشت زانو منتشر می شود.
البته باید به این نکته توجه داشت که دیسک کمر ممکن است هیچ گونه علائم و دردی نداشته باشد و به طور ناگهانی فرد متوجه دیسک کمر خود گردد.
روش های درمان دیسک کمر
دارو
در صورتی که درد بیمار مبتلا به دیسک کمر در مرحله خفیف باشد، پزشک مصرف داروهای مسکنی همچون ایبو پروفن یا ناپروکسین را تجویز خواهد کرد. اما اگر درد بیمار با مصرف مسکن های عادی کاهش نیابد، پزشک مصرف داروهای مخدر مانند کودئین یا ترکیب استامینوفن را تجویز خواهد کرد. این داروها دارای عوارضی چون گیجی، حالت تهوع و یبوست می باشند.
از آن جایی که داروهایی مثل گاباپنتین، ترامادول، دولوکستین و آمي تريپتيلين نیز سبب تسکین درد عصب آسیب دیده خواهند شد، ممکن است پزشک این داروها را تجویز نماید. زیرا این داروها دارای عوارض جانبی کمتری نسبت به داروهای مخدر هستند. به همین دلیل در مراحل اولیه درمان دیسک کمر بیشتر استفاده می شوند.
ورزش و حرکات اصلاحی
ورزش و حرکت اصلاحی می تواند سبب کاهش درد و بازیابی سلامت فرد در بلند مدت گردد. ورزش یک روش موثر برای تقویت و عضلات پایین کمر و پیشگیری از آسیب های بعدی خواهد بود. باید به این نکته توجه داشته باشید که در صورت داشتن عضلات قوی، لازم است وزن خود را در مناسب نگه دارید تا حمایت لازم از ستون فقرات خود را داشته باشید.
در واقع حرکت با وزن اضافی سبب وارد شدن فشار به کمر می شود. در این حالت کاهش وزن می تواند باعث کاهش درد و بهبود وضعیت سلامت کمر گردد.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپی نقش زیادی در بهبود فتق دیسک کمر داشته و یکی از روش های درمان بدون جراحی دیسک کمر می باشد. فیزیوتراپی علاوه بر کاهش سریع درد بیمار، این امکان را فراهم می کند که وضعیت بدن خود را به صورتی حفظ نمایید که از آسیب های احتمالی بعدی جلوگیری نمایید. امروزه روش های مختلف برای فیزیوتراپی وجود دارد.
برنامه فیزیوتراپی کمردرد و دیسک کمر با درمان های انفعالی آغاز می شود. هنگامی که بدن به مقدار کافی سلامت خود را به دست آورد، روش های درمان فعال که باعث تقویت بدن می گردند، آغاز می شود. در این حالت متخصص فیزیوتراپی یک برنامه درمانی متناسب با وضعیت بیمار، تجویز خواهد کرد. بنابراین با مراقبت مناسب از وضعیت کمر، می توان از درد گرفتن دوباره دیسک جلوگیری کرد.
درمان دستی
شیوه درمان دستی، با وارد کردن فشار به یک مفصل در ستون فقرات می باشد. درمان دستی با استفاده از دست ها یا یک ابزار به نام ترکشن انجام می شود. در این حالت یک نیروی کنترل شده به مفصل وارد می گردد و سرعت وارد کردن فشار ممکن است آهسته یا سریع باشد. درمان دستی ستون فقرات یک روش بی خطر بوده که توسط افراد متخصص انجام می گیرد. پس از این روش درمانی، برخی افراد احساس خستگی یا درد خواهند داشت.
>تزریق در ناحیه اپیدورال
تزریق استروئید به ناحیه اپیدورال می تواند خاصیت ضد التهابی دارد در نتیجه سبب کاهش درد و برداشتن فشار از عصب می گردد. به همین جهت تزریق استروئید در فضای عصب اپیدورال انجام خواهد شد.
هنگامی که تزریق اپیدورال انجام می شود، بیمار می تواند کاهش درد را در خود را احساس نماید، اما تاثیرگذاری این تزریق گاهی ممکن است چند روز زمان ببرد. این شیوه جراحی بسته با هدایت سونوگرافی نیز قابل انجام خواهد بود. به هر حال باید به این نکته توجه داشت که از این روش درمانی بیش از 3 بار در طول یک سال استفاده نگردد.
جراحی بسته دیسک کمر با لیزر
روش درمانی جراحی بیرون زدگی دیسک کمر با لیزر به صورت سرپایی بوده و با بی حسی موضعی انجام می گردد. در طول درمان جراحی بسته، یک سوزن نازک با کمک گرفتن از عکس رادیولوژی وارد دیسک می گردد. پس از آن یک فیبر نوری از طریق سوزن به دیسک وارد می شود و انرژی لیزر به محل تابانده خواهد شد که بلافاصله سبب تسکین درد بیمار خواهد شد.
تزریق اوزون
تزریق گاز اوزون می تواند سبب تحریک و فعال کردن آنزیم هایی که نقش موثر در فعالیت پر اکسید و رادیکال های آزاد دارند گردد. به این ترتیب تزریق اوزون وضعیت سیستم ایمنی بدن را بهبود می بخشد و باعث بهبود دیسک کمر می شود. برای این امر بیمار مبتلا به دیسک کمر بر روی شکم می کشد و یک بالش زیر شکم وی قرار می دهند.
سپس ناحیه تحت درمان آماده می شود و تزریق اوزون معمولا از طریق بی حسی موضعی و با استفاده از داروهای ضد تشویش در داخل رگ صورت می گیرد. این تزریق به کمک دستگاه سی آرم انجام می گردد.
به این صورت که سوزن به دیسک دارای مشکل با توجه به تصویر فلئوروسکوپی وارد می نمایند. همچنین ممکن است برای تهیه دیسکوگرام در محل درمان، مقدار کمی رنگ های مات رادیویی به محل تزریق کنند. در نهایت گاز اوزون به محل دیسک تزریق شده تا بیمار بهبود پیدا کند.
ماساژ
برای بعضی از التهابات و علایم دیسک کمر از تکنیک های ماساژ به صورت بی خطر استفاده می نمایند. هنگامی که بدن بیمار به طور منظم ماساژ داده می شود، سبب رفع التهاب دیسک و کاهش درد در بیمار می شود. تکنیک های ماساژ شامل ضربه زدن و مالش می باشد. این حرکت ها سبب افزایش جریان خون شده و به این ترتیب اکسیژن و مواد غذایی بیشتری در اختیار عضلات قرار خواهد گرفت.
سخن پایانی
دیسک کمر دارای علائمی است که در بالا به آن ها اشاره شد. در صورت داشتن هر گونه علائم بهتر است سریعا به کلینیک های تخصصی ارتوپدی مراجعه کرده تا این بیماری در مراحل اولیه با روش های غیر جراحی که در بالا نیز به آن ها اشاره گردیده درمان شود.روش درمان با توجه به وضعیت فرد، شرایط استخوانی، نحوه بیرون زدگی و علائم آن متفاوت است.
البته باید به این نکته توجه داشت که گاهی ممکن است دیسک کمر هیچ گونه علائمی نداشته باشد. در صورت عدم مراجعه زود هنگام این بیماری پیشرفت کرده و فقط با جراحی قابل درمان خواهد بود. از عوارض دیسک کمر می توان به بی اختیاری ادرار و مدفوع و فلج دائم اشاره کرد که در صورت مراجعه زودهنگام این عوارض قابل پیشگیری هستند.
مرکز فوق تخصصی دکتر ارتوپد، با بهره مندی از برترین متخصصین ارتوپدی، برترین خدمات درمانی را به بیماران عزیز ارائه می دهد.
جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو