فتق دیسک کمر

فتق دیسک کمر به مشکل دیسک‌ بین مهره ها اشاره دارد که بین استخوان‌ های (مهره‌ها) ستون فقرات قرار می‌گیرد. دیسک ستون فقرات دارای مرکزی نرم و ژله‌ای (هسته) است. قسمت بیرونی (حلقه) سخت تر بوده و قسمت لاستیکی را می پوشاند. فتق دیسک کمر زمانی رخ می دهد که بخشی از هسته از طریق پارگی حلقوی به بیرون فشار می آورد که در این صورت نیازمند درمان توسط دکتر دیسک کمر خواهید بود.

اناتومی ديسک کمر

ستون فقرات دارای 33 استخوان جداست که به هر کدام از انها مهره میگویند. از جمله وظایف ستون فقرات حفاظت از نخاع و حفظ ساختار بدنی است. ستون فقرات از قسمت های مختلفی تشکیل شده که شامل ماهیچه ها ، استخوان های مهره ، تاندون ها ، رباط های انعطاف پذیر و نخاع و اعصاب بین مهره ای است.
دیسک ها صفحه هایی بین دو جسم مهره ای در ستون فقرات هستند و سبب جذب فشار وارد شده به ستون مهره ها میشوند و فشار یا ضربات وارد شده به ستون فقرات را خنثی میکنند.
فتق دیسک کمر که می تواند در هر قسمت از ستون فقرات رخ دهد، می تواند عصب مجاور را تحریک کند. علائمی که بیرون زدگی دیسکوپاتی کمر به وجود می اورد اغلب اوقات با رعایت نکات مراقبتی و حمایتی خود به خود برطرف میشود و در صورت مزمن شدن این مشکل و اسیب دیدگی دیسک ممکن است مشکلات جدی تری را بوجود بیاورد که عدم رسیدگی به انها میتواند سبب فلج دائمی اندام های تحتانی، از کار افتادن پاها، از دست دادن قدرت کنترل ادرار و مدفوع شود.
پس برای اینکه به این عوارض پارگی دیسک کمر شدید دچار نشوید در همان مراحل اول درمان قطعی فتق دیسک کمر را به متخصص ارتوپد با تجربه که فوق تخصص مشکلات ستون فقرات نیز میباشد، بسپارید.
از این عوارض کم بسته به اینکه فتق دیسک کجا باشد، می تواند منجر به درد، بی حسی یا ضعف در بازو یا پا شود. در ادامه مطلب بیشتر به بررسی این موضوع می پردازیم.

 

انواع مشکلات مربوط به ديسکوپاتی کمر کدام اند؟

دیسکوپاتی کمر شامل طیف مختلفی از بیماری هاست و به طور کلی دیسک هایی که از نظر ساختار و عملکرد با سایر دیسک ها تفاوت داشته باشد به ان بیماری دیسک میگویند.

1- دیسک کم اب یا هیدره یا دیسک دژنره : در بیماری دیسک کم اب که در ام ار ای با اصتلاح دیسک سیاه نیز شناخته میشود ، حالت اسفنجی دیسک از بین میرود . زمان بلند کردن جسم سنگین دیسک با جذب مقداری اب سفت شده و فشار داخلی ان بیشتر میشود و بعد از زمین گذاشتن جسم دیسک اب جذب شده را بازمیگرداند. زمانی که دیسک حالت اسفنجی را از دست بدهد اب کافی جذب نکرده و دچار دسک کم اب میشود.

2- ترک های دیسک کمر : با افزایش سن ترک هایی در دیسک بوجود می اید که سرعت ان از سرعت ترمیمی دیسک بیشتر است و در واقه دیسک همیشه دارای ترک است. اینترک ها در جهت طولی و عرضی اتفاق می افتند.

3- برجستگی دیسک کمر : زمانی که ترک ها زیاد شوند در دیسک ها هسته ها میتوانند از داخل حلقه بیرون بیایند به صورتی که چند لایه حلقه هنوز باقی مانده و برجستگی ایجاد میشود که به ان دیسک برجسته میگویند .

4- پارگی یا فتق دیسک کمر : بیرون زدگی دیسکوپاتی کمر در اثر ایجاد شدن مشکل در بالشتک ها بوجود می اید .علل ایجاد این عارضه فشار بیش از حد و اسیب به دیسک است . به طور طبیعی با افزایش سن دیسک رو به تحلیل میرود و با کشش یا پیچ خوردگی جزئی سبب پارگی دیسک میشود.

این عارضه بین افراد 30 تا 50 سال دیده میشود. از علائم فتق دیسک کمر میتوان به کمر درد ، خواب رفتگی و گزگز اندام تحتانی ، عدم کنترل ادرار و مدفوع و ضعف اندام تحتانی اشاره کرد. از راه های تشخیص نیز میتوان ازمایشات نورولوژیکی ، تصویربرداری با اشعه ایکی ، ام ار ای ، سی تی اسکن و نوار عصب و عضله را نام برد.
بنابراین با توجه به شدت علائم فتق دیسک کمر درمان های مناسب با ان توسط پزشک تعیین میگردد که شامل درمان های جراحی و درمان های غیر جراحی اند. علائمی از جمله شدت یافتن درد نشان میدهد که این عارضه تشدید یافته است.

5- دیسک بیرون زده : در این حالت دیسک بیشتر از حالت قبلی بیرون میزند و قاعده دیسک کوچک تر و کمتر از ارتفاع قسمتی میشود که از ان بیرون زده.
6- دیسک جدا شده : در صورتی که هسته ی دیسک به قدری بیرون امده باشد که به حالت قطعه ای ازاد دیده شود به این حالت دیسک جدا شده میگویند.
7- دیسک مهاجر : در حالتی که هسته ی دیسک که به حالت ازاد و بیرون زده در امده به سمت بالا یا پایین حرکت کند به ان دیسک مهاجر میگویند.
مشکلات دژنراتیو و تخریبی دیسکوپاتی کمر در سالمندان بیشتر دیده میشود.

 

علائم فتق ديسک کمر

فتق دیسک کمر در ناحیه پایین کمر رایج است ، همچنین احتمال دارد در ناحیه گردن نیز تجربه شود. نشانه‌ها و علائم فتق دیسک کمر، به محل قرار گرفتن دیسک و اینکه آیا دیسک به عصب فشار می آورد بستگی دارد که در اغلب موارد یک طرف بدن را درگیر خواهد کرد. برخی از علائم فتق دیسک کمر عبارت اند از:
درد بازو یا پا: اگر فتق دیسک کمر شما در قسمت پایین کمر باشد، اغلب حداکثر میزان درد ، در باسن، ران و ساق پا احساس می شود. ممکن است در بخشی از پا نیز درد داشته باشید. در صورت تجربه فتق دیسک در ناحیه گردن درد در شانه و بازو رایج خواهد بود . درد اغلب به صورت تیز یا سوزان توصیف می شود که بدتر شدن آن در مواردی مانند سرفه و عطسه گزارش می شود.
بی حسی یا گزگز: قسمتی از بدن که توسط اعصاب آسیب دیده عصب دهی می شود ، بی حسی یا گزگز را حس می کنند.
ضعف: ماهیچه هایی که توسط اعصاب آسیب دیده عصب دهی می شوند، تمایل به ضعیف شدن دارند. این ممکن است باعث شود که شما زمین بخورید یا بر توانایی شما در بلند کردن یا نگه داشتن وسایل تاثیر بگذارد.
گاهی فتق دیسک کمر بدون علائم خواهد بود . ممکن است ندانید که به آن مبتلا هستید مگر اینکه به دلایل دیگر از ستون فقرات تصویر برداری شود و فتق دیسک در آن تصویر نشان داده شود. بسیاری از مواردی که فتق دیسک بدو علامت دارند، معمولاً برای رفع مشکل نیازی به جراحی نیست.
فتق دیسک کمر ممکن است باعث کمر درد قابل توجه یا مزمن شود، یا ممکن است باعث سیاتیک، درد تیر کشنده در باسن، ران یا ساق پا شود که حتی ممکن است تا پای شما کشیده شود. همچنین ممکن است در هر نقطه از این مسیر عصبی، بی حسی، گزگز یا ضعف عضلانی را تجربه کنید.

 

چه زمانی مراجعه به پزشک ضرورت پيدا می کند؟

اگر گردن درد یا کمر درد به سمت بازو یا پای شما حرکت می کند، یا اگر بی حسی، سوزن سوزن شدن یا ضعف نیز دارید، به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه کنید. اگر هر یک از علائم فتق دیسک کمر شدید زیر را تجربه کردید، فوراً به پزشک ارتوپد مراجعه کنید:
از دست دادن کنترل روده و یا مثانه: اگر فتق دیسک کمر شدید باشد، علاوه بر کمردرد و پا درد، ممکن است از دست دادن کنترل روده و مثانه، درد مقعدی، و بی حسی در باسن و پشت ران خود را تجربه کنید.
از دست دادن احساس در اندام تحتانی (پاها و پاها): این علائم، که ممکن است ناشی از فتق دیسک و فشار بر روی اغصاب باشد، ممکن است مربوط به سندرم دم اسبی باشد..

علل فتق ديسک کمر چيست؟

فتق دیسک کمر اغلب در نتیجه ساییدگی و پارگی تدریجی مرتبط با افزایش سن به نام انحطاط دیسک است. با بالا رفتن سن، دیسک‌های شما انعطاف‌پذیری خود را از دست می دهند و حتی با یک فشار یا پیچ خوردگی جزئی در معرض پارگی قرار می‌گیرند.
دیسک های ستون فقرات تقریباً همه با افزایش سن علائم ساییدگی را نشان می دهند. با این حال، همه افراد مبتلا به بیماری دژنراتیو دیسک نیستند. در واقع یک بیماری نیست، این وضعیتی است که در آن دیسک آسیب دیده باعث درد می شود. طیف وسیعی از علائم فتق دیسک کمر با این وضعیت همراه است.
در برخی افراد ، بلند کردن نادرست اجسام سنگین مانند به کار بردن عضلات پشت به جای عضلات ساق و ران می‌تواند فتق دیسک کمر را به همراه داشته باشد، همانطور که می‌تواند در حین بلند کردن چرخش و پیچ خوردگی ایجاد کند. در موارد نادر ، حادثه ای آسیب زا همانند افتادن ، تصادف یا ضربه علت آن خواهد بود.
از طرفی بیش از حد نشستن نشستن فشار بیشتری به دیسک های ستون فقرات شما وارد می کند، به خصوص زمانی که روی صندلی به جلو خم می شوید. فعالیت هایی مانند جاروبرقی زدن ، ورزش سنگین ، پارو کردن برف یا باغبانی با فشاری که بر ستون فقرات وارد می کنند برای کمر و دیسک ها مضر هستند.
آسیب: فتق دیسک نیز می تواند در اثر آسیب ایجاد شود. برای مثال: حرکت ناگهانی و تند و سریع می‌تواند فشار زیادی به دیسک وارد کند و باعث فتق آن شود. یا می توانید با بلند کردن نادرست یک جسم سنگین یا با چرخاندن شدید دچار فتق دیسک کمر شوید. این اتفاق ممکن است در تصادف رانندگی یا مواردی مثل افتادن و سقوط رخ دهد.
انحطاط و آسیب: بیماری دیسکوپاتی کمر اغلب با انحطاط مواد تشکیل دهنده دیسک شروع می شود و باعث کاهش ارتفاع بدن مهره ها می شود و فشار بیشتری بر روی مواد ضعیف شده دیسک وارد می کند. در نهایت، این استرس می تواند باعث برآمدگی بیرونی دیسک در کانال نخاعی شود.
با کوچکتر شدن فضای بین مهره ها، بالشتک و ضربه گیری کمتری بین آن ها وجود دارد و ستون فقرات پایدار تر می شود. بدن با ساختن توده های استخوانی به نام خار استخوانی (استئوفیت) به این واکنش واکنش نشان می دهد.

فاکتورهايی که احتمال ابتلا به فتق ديسک کمر را افزايش می دهد

برخی از افراد بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به فتق دیسک قرار دارند. ریسک فاکتورهای فتق دیسک کمر عبارتند از :
اضافه وزن: اضافه وزن بدن باعث ایجاد فشار اضافی بر روی دیسک های کمر شما می شود. وزن اضافه می تواند در شدت کمر درد شما نقش داشته باشد و فاعث شود فشار بیشتری به بدن شما از جمله کمر تان وارد می کند. اما وقتی وزن مناسبی دارید، فشار کمتری روی دیسک‌های بین مهره‌ای شما وارد می‌شود.
فعالیت ها : افرادی که از نظر فیزیکی مشاغل سختی دارند، بیشتر در معرض خطر مشکلات کمر هستند. بلند کردن مکرر اجسام سنگین ، کشیدن ، هل دادن، خم شدن به طرفین و چرخاندن نیز می تواند خطر فتق دیسک کمر را افزایش دهد.
ژنتیک: شواهد پزشکی تمایل ارثی را برای انحطاط دیسک نشان داده است و دژنراسیون دیسک با افزایش خطر فتق همراه است. حتی سابقه خانوادگی فتق دیسک کمر می تواند بهترین پیش بینی کننده ابتلا به فتق در آینده باشد.
سیگار کشیدن: گزارش شده است که سیگار کشیدن با کاهش اکسیژن رسانی به دیسک زمینه تجزیه سریع تر دیسک را فراهم می کند. نیکوتین انحطاط دیسک ها را تسریع می کند که منجر به حرکت غیر طبیعی ستون فقرات می شود. با این حال ، سیگار کشیدن ماهیچه‌ها ، رباط‌ها و تاندون‌ها را نیز تحلیل می‌برد و منجر به بی‌ثباتی بیشتر ستون فقرات می‌شود.

 

عوارض پارگی ديسک کمر چه مواردی هستند؟

عوارض پارگی دیسک کمر به شدت و محل بروز آن بستگی دارد. نخاع و قسمت انتهایی آن که شبیه به دم اسب است می تواند در معرض آسیب با فتق دیسک قرار بگیرد. در موارد نادر ، کل کانال نخاعی ، من جمله اعصاب دم اسبی به علت فتق دیسک تحت فشار قرار می گیرد. در موارد نادر ممکن است برای جلوگیری از ضعف یا فلج دائمی به جراحی اورژانسی نیاز باشد. در صورت مشاهده عوارض پارگی دیسک کمر زیر ، موضوع را پزشک متخصص ارتوپد در میان بگذارید.
فعالیت های روزانه فرد به علت درد ، بی حسی یا ضعف ناشی از فتق دیسک ممکن است مختل شود به حدی که فرد ،حتی از انجام کار های شخصی خود نیز باز می ماند.
اختلال عملکرد مثانه یا روده: بی اختیاری یا مشکل ادرار از دیگر عوارض سندرم دم اسبی هستند. اگر این موارد را تجربه کردید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
بی حسی ناحیه نشیمنگاهی: این کاهش تدریجی حس ، نواحی نشیمنگاهی و برخی نواحی اطراف آن را ، تحت تأثیر قرار می‌دهد – قسمت هایی مانند داخلی ران، پشت پاها و ناحیه اطراف راست روده. در این صورت نیز باید موضوع را با پزشک متخصص ارتوپدی در میان بگذارید.

 

درمان قطعی فتق ديسک کمر چيست؟

درمان قطعی فتق دیسک کمر به دو بخش طبقه بندی میشود که شامل درمان های حمایتی و مراقبتی و درمان های طبی است.
در روش درمان مراقبتی و حمایتی باید نکاتی رعایت شود برای مثال استراحت کرد ، کاهش فعالیت های بدنی که سبب تشدید درد میشود ، استفاده از دوز مجاز مسکن هایی که به نسخه احتیاج ندارند مانند استامینوفن ، ایبوبروفن و ناپروکسن ، افرادی که مشکلات قلبی و عروقی دارند در مصرف مسکن هایی مانند ایبوبروفن و ناپروکسن حتما بایید با پزشک خود مشورت کنند.
استفاده از کمپرس سرد در 48 ساعت اول و استفاده از کمپرس گرم بعد ان، استفاده از دوش اب گرم و وان اب گرم و پدهای اب گرم بعد از 48 ساعت اول به کاهش اسپاسم عضلات کمک میکند و درد را تسکین میدهد.
بعد از کاهش فاز حاد درد بنا بر میزان تحمل بیمار فرد باید فعالیت روزانه ی خود را شروع کند و به هیچ وجه استراحت طولانی مدت و مطلق توصیه نمیشود زیرا سبب ضعیف شدن ضلات نگه دارنده ی ستون فقرات میشود و میزان افزایش درد و شدت علائم فتق دیسک کمر در مراحل بعدی را بیشتر میکند.
ورزش های کششی و استاندارد باید بعد از اتمام درد از سر گرفته شود. اگر هیچکدام از این روش ها مفید واقع نشد باید فرد بعد از یک هفته و ده روز که درد علاوه بر تسکین نیافتن بیشتر نیز شده به پزشک مراجعه کند.
در این فاز پزشک ممکن است داروهای شل کنده عضلات مانند متوکاربامول ، باکلوفن که خواب اور هستند را تجویز کند و ممکن است از دارو های تخصصی تر که حاوی مسکن های مخدر یا اپییوئید ها هستند را نسخه کند که درد را بهتر تسکین دهد البته خود این دارو های مخدر ممکن است اسپاسم عضلاتی دهد و ممکن است مشکلاتی مانند یوبست را به همراه داشته باشد که یوبست باعث افزایش زور زدن در دفع شده و کمر درد را بیشتر میکند.
داروهایی مانند پرگاباین و گاباپنتین هم ممکن است توسط پزشک نسخه شود. تزریق کورتیگو استروئید موضعی به عضلات دچار اسپاسم در ان ناحیه کمک کند . در مراحل بعدی اگر این روش ها پاسخگو نبودند تزریقات داخل مفصلی مانند کورتیگو استروئید و تزریق اورزون میتواند کمک کننده باشد. استفاده از کمر بند های طبی و اصلاح نشستن که حتما باید توسط پزشک اموزش داده شود.
در برخی اوقات با وجود داشتن علائم هشدار و علائم سندرم دم اسب و وجود لاغری و اتروفی عضلات ناحیه ی تحتانی و کاهش قدرت و ناتوانی در حرکت عضلات اندام تحتانی و بی اختیاری در کنترل ادرار و مدفوع وود دارد جراحی الزامی است. تکنیک های جراحی انواع مختفی دارد که بنا بر شرایط بیمار توسط پزشک متخصص تعیین میشود.
درمان قطعی فتق دیسک کمر به علت ایجاد کننده آن بستگی دارد و باید توسط پزشک متخصص ارتوپد برای افراد مبتلا تجویز شود.

اصلاح سبک زندگی : کاهش وزن ، ورزش مداوم ، یادگیری قرارگیری وضعیت بدن در حالت درست در هنگان نشستن ، خوابیدن ، ایستادن و داشتن زندگی پر تحرک. اگر کسی دارای شغل پشت نیز نشستن است بایستی هر ساعت یک ربع حداقل قدم بزند . روش نشستن صحیح پشت میز کار نیز مهم است . اگر فردی میخواهد استراحت کند به پهلو بخوابد و بالشت بین دو زانو قرار دهد و اگر به پشت بخوابد باید بالشت را زیر باسن و بالای ران قرار دهد.

روش های درمانی:
فیزیوتراپی: ورزش و کشش ملایم برای کمک به کاهش فشار روی ریشه عصبی کمک می کند. فیزیوتراپی می تواند به کشش و تقویت ماهیچه های مناسب کمک کند تا به بهبودی کمر و کاهش دفعات شعله ور شدن درد کمک کند. برخی از حرکات نیز اصلاحی هستند و تاثیر آناتومیک آن ها به کاهش فشار روی دیسک ها و ریشه های عصبی کمک می کند.
یخ و گرما درمانی برای تسکین درد ناشی از فتق دیسک کمر کم کننده هستند.
داروهای ضد التهابی غیر استروئیدیNSAIDs) ) مانند ایبوپروفن ، ناپروکسن یا مهارکننده‌های COX-2 برای تسکین درد ناشی از فتق دیسک موثر هستند. دقت داشته باشید که از مصرف خودسرانه دارو جدا خودداری کنید.

تشخیص دیسک کمر چگونه انجام میشود ؟

شرح حال دقیق
پرسش سابقه ی خانوادگی بیمار
بررسی توروماها و اسیب ها
کیفیت درد
علائم همراه
معاینه ی بالینی
استفاده از روش های کمک بالینی مثلا ام ار ای کمر ، نوار عصب و عضله ، الکترومیوگرافی

 

چگونه می توان از ابتلا به فتق ديسک کمر جلوگيری کرد؟

روش های متعددی یرای پیشگیری از ابتلا به فتق دیسک وجود دارد که در ادامه به برخی از آن ها اشاره شده است:
ورزش: تقویت عضلات پشت و تنه باعث تثبیت و حمایت از ستون فقرات می شود. عضلات قوه تر با کمک به حفظ موقعیت آناتومیک ستون فقرات ، به جلوگیی از ابتلا به فتق دیسک بسیار موثر است. ورزش منظم و روزانه را در برنامه خود قرار دهید.
وضعیت بدن را خوب حفظ کنید. انجام هر فعالیت ، حتی نشستن درست و اصولی منجر به کاهش چشم گیری در ابتلا به مشکلات ستون فقرات می شود. این امر باعث کاهش فشار روی ستون فقرات و دیسک شما می شود. بلند کردن صحیح اجسام سنگین با کمک بیشتر از پا و نه کمر ، بسیار حائز اهمیت است. داشتن پوزیشن استاندارد در این موقعیت ها بسیار مهم است.
وزن مناسب با بدن خود را حفظ کنید. اضافه وزن ستون فقرات و دیسک ها شما را تحت فشار قرار می دهد و احتمال ابتلا به فتق دیسک افزایش می یابد. اگر مبتلا به اضافه وزن هستید، با کاهش وزن فشار اضافی وارده بر ستون فقرات را کاهش دهید. وزن بیش از حد کم تر از میزان استاندارد نیز با اثراتی از جمله کاهش توده عضلانی حمایت کننده ستون فقرات، برای فرد مناسب نیست.
ترک سیگار : مصرف فرآورده دخانی به بدتر شدن شرایط می انجامد. مواد موجود در فراورده های دخانیاتی و همچنین تاثیر آن ها بر سیستم تنفس و گردش خون، نقش قابل توجهی در سلامت ستون فقرات دارد.
اصلاح سبک زندگی، مانند تغییر وضعیت بدن، کاهش وزن یا ترک سیگار، گاهی اوقات می‌تواند به کاهش استرس روی دیسک آسیب‌دیده و کاهش انحطاط بیشتر کمک کند.

سخن پايانی

ستون فقرات محور اصلی بدن است و انجام تمام حرکات به طور مستقیم و غیر مستقیم به آن و یا ساختار های مرتبط با آن وابسته است. در نتیجه سلامت ستون فقرات بر اکثر حرکات ما تاثیر گذار خواهد بود. یکی از مشکلات رایج مربوط به ستون فقرات دیسکوپاتی کمر است که با تاثیری که بر اعصاب مرتبط میگذارد ، بسیاری از ساختار ها و ارگان ها را می تواند درگیر کند.
تشخیص به موقع فتق دیسک کمر و مراجعه به پزشک ارتوپد مجرب ، در روند درمان قطعی فتق دیسک کمر بسیار موثر خواهد بود. با مشاهده هر گونه علامت مبنی بر ابتلا به فتق دیسک ، در اسرع وقت به متخصص ارتوپدی مراجعه کنید. با توجه به عوارض پارگی دیسک کمر طول کشیده که منجر به ناتوانی ، فلج و ا ز کار افتادن پاها شوند و یا از دست رفتن کنترل ادرار و مدفوع میشوند توصیه میکنیم در همان مراحل اولیه درمان و مدیریت درمان قطعی فتق دیسک کمر را به یک کلینیک مجهز ارتوپدی بسپارید.
کلینیک ما در همان جلسه میتواند مشکل شمارا تشخیص دهد و پرسنل با اموزش ورزش ها و عرضه ی کمربند های طبی استاندارد و پزشکان با تزریق های داخل مفاصل در یک جلسه به شما کمک خواهند کرد. از مجموعه مجهز و پزشکان و کادر مجرب ما میتوانید استفاده کنید.