تفاوت عمده بین دیسک کمر و تنگی کانال نخاعی

بین مهره‌های ستون فقرات مسیری برای عبور نخاع وجود دارد و چنان چه این مسیر به‌خاطر وجود عارضه دیسک مهره‌ها تنگ شود، فرد دچار دیسک کمر و تنگی کانال نخاعی خواهد شد. تنگی می‌تواند باعث فشار بر نخاع یا اعصابی شود که از نخاع به عضلات می‌روند. تنگی ستون فقرات ممکن است در هر قسمتی از ستون فقرات شما اتفاق بیفتد اما در قسمت پایین کمر شایع‌تر است. درصورت پیشرفت، زندگی فرد مختل شده و باعث کاهش کیفیت زندگی فرد می‌شود. اگر این بیماری به‌موقع شناسایی و درمان نشود آسیب‌های جدی‌تر و دائمی خواهد داشت. برای درمان کم‌تهاجمی دیسک کمر و تنگی کانال نخاع می‌توان به بهترین دکتر برای لیزر تنگی کانال نخاعی مراجعه کرد.

انواع تنگی کانال نخاع

لازم است بدانید که تنگی مجرای نخاعی در دو بخش از ستون فقرات که مقداری انحنا دارند، اتفاق می‌افتد و این دو بخش شامل گردن و کمر است.

• دیسک گردن و کانال نخاعی: گردن نیز از ۷ مهره تشکیل شده که اعصاب نخاعی از آن‌ها رد می‌شوند و زمانی که فضای موجود در مهره‌ها کم می‌شوند، اعصاب نخاعی نیز تحت‌فشار قرار می‌گیرند و فرد دچار تنگی مجرای نخاعی گردن خواهد شد. تنگی کانال گردن نیز انواع گوناگون و علائم مختلفی دارد، اگر می‌خواهید بدانید به تنگی مجرای نخاعی گردن مبتلا شده‌اید یا خیر حتماً باید با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
• دیسک کمر و تنگی کانال نخاعی کمر: تنگی کانال کمر نیز هنگامی رخ می‌دهد که فاصله بین مهره‌های کمر کم شود؛ در چنین مواقعی نخاع فشرده می‌شود و باعث درد در بیمار خواهد شد. برخی اوقات ممکن است تنگی کانال به‌خاطر دیسک کمر باشد، آنگاه مشکل جدی و شدیدتر بنابراین، درمان آن نیز دشوارتر خواهد بود.

گاهی تنگی کانال نخاعی و درد پا نیز به هم ارتباط دارند و این می تواند مشکلاتی را برای فرد به وجود بیاورد.

علائم دیسک کمر و تنگی کانال چیست؟

باتوجه‌به شدت بیماری علائم مختلفی دارند؛ دیسک کمر معمولاً با علائمی همچون درد شدید کمر، محدودشدن حرکات و ضعف عضلانی همراه است؛ اما علائم تنگی مجرای نخاعی کمی بیشتر است و به‌مرورزمان شدیدتر نیز می‌شوند. علائم تنگی کانال کمر معمولاً شامل موارد زیر است:

• احساس درد شدید در باسن، پا و عضلات ساق پا که هنگام ایستادن بیشتر می‌شود.
• احساس درد بین هر دو ران
• دردی که ممکن است با درازکشیدن، خم‌شدن به سمت جلو یا نشستن آرام‌تر شود.
• ضعف پا یا گرفتگی عضلات آن در حین راه‌رفتن
• کم‌شدن حس یا بی‌حسی پاها
• ضعف و بی‌حسی شدید در پاها
• ایجاد مشکل و اختلال عملکرد روده یا مثانه
• لنگش
• احساس سنگینی در پاها که ممکن است منجر به گرفتگی آنها شود
• بی‌حسی یا گزگز باسن و پا
• ضعف ساق پا ( با بدتر شدن تنگی کانال نخاع)
• دردی که هنگام ایستادن طولانی مدت، راه رفتن یا حرکت در سراشیبی بدتر می‌شود.
• دردی که هنگام خم شدن، راه رفتن در سربالایی یا نشستن افزایش می‌یابد.

چه کسانی بیشتر در معرض خطر تنگی نخاع و دیسک کمر هستند؟

از آن جایی که معمولا آقایان فعالیت‌های سنگین‌تری انجام می‌دهند؛ بنابراین، بیشتر در معرض خطرهایی همچون ضربه ناگهانی یا سقوط آزاد هستند. در نتیجه، بیشتر از خانم‌ها در معرض ابتلا به این بیماری هستند؛ اما به‌طورکلی این عارضه در افراد بالای ۶۰ سال به چشم می‌خورد.

گاهی اضافه‌وزن نیز موجب بروز این مشکل می‌شود به همین دلیل زنگ هشدار دیسک کمر همیشه برای افراد چاق روشن است. بلندکردن غیراصولی اجسام و تمرینات نادرست نیز می‌تواند موجب آسیب‌دیدن کمر و نخاع شود به همین دلیل افراد ورزشکار نیز در معرض این آسیب هستند. با این حال، باید تمرینات خود را به‌درستی و تحت‌نظر مربی انجام دهند تا دچار چنین مشکلاتی نشوند.

علل ایجاد دیسک کمر با تنگی کانال نخاعی

گاهی دیسک کمر یا تنگی کانالا نخاعی به‌صورت کاملاً ناگهانی به وجود می‌آیند؛ اما طبق تحقیقات انجام شده علل بروز عبارت‌اند از:

• پارگی دیسک می‌تواند یکی از اصلی‌ترین عوامل بروز این عارضه باشد.
• گاهی آسیب‌دیدن خود نخاع یا یک ناحیه از آن منجر به التهاب و تنگی آن می‌شود.
• خار استخوان کانال‌ها را باریک و موجب تنگی آن می‌شود.
• در نزدیکی نخاع احتمال تشکیل تومورهای سرطانی و غیر سرطانی وجود دارد. در چنین وضعیتی احتمال این که تومور به نخاع فشار وارد کند و کانال نخاعی را تنگ کند، بسیار است.

همچنین علل دیسک کمر ممکن است به دلایل زیر باشد:

• آرتروز ستون فقرات

اگر غضروفی که مفاصل فاست را پوشانده است بشکند، استخوان‌ها نیز روی یکدیگر سابیده می‌شوند. گاهی ساییدگی استخوان‌ها موجب رشد غیرطبیعی آنها می‌شود که به خار استخوانی یا استئوفیت معروف است. التهابی که به دنبال این عارضه به وجود می‌آید، می‌تواند موجب تنگ شدن سوراخ‌های کانال نخاعی شود.

• کمانش رباط یا ضخیم‌شدن آن

گاهی رباط‌های کانال نخاعی ضخیم و باگذشت زمان به بافت استخوانی تبدیل شده و به اعصاب نخاعی مجاور حمله می‌کنند. رشد کیست یا تغییر شکل‌دادن ستون فقرات در ایجاد تنگی کانال کمر مؤثر است.

• بیماری دژانراتیو دیسک

زمانیکه دیسک‌ها آب خود را از دست می‌دهند، به‌مرور صاف می‌شوند و سوراخ‌هایی که بین مهره‌ها هستند نیز به‌مراتب باریک‌تر خواهند شد. در نتیجه، بیرون زدگی دیسک نه تنها فشار وارد شده به داخل کانال نخاعی را بیشتر می‌کند، بلکه، این انحطاط دیسک نیز فشار وارد شده روی مفاصل هاست را افزایش می‌دهد.

• واردشدن ضربه به مهره‌های کمر یا گردن

گاهی یک ضربه یا ضربات ناشی از تصادف، سقوط یا چنین اتفاقاتی امکان آسیب‌ به مهره‌های کمر یا گردن را بیشتر می‌کند. البته ممکن است مهره‌های کمر یا گردن نیز ملتهب شوند و این ورم و التهاب نیز موجب تنگی مجرای نخاعی کمر یا گردن شود.

چگونه از بروز دیسک کمر یا تنگی کانال نخاعی جلوگیری کنیم؟

از آن جایی‌که زندگی غیرقابل‌پیش‌بینی است به طور قطعی نمی‌توان از بروز دیسک کمر جلوگیری کرد؛ زیرا ممکن است یک ضربه ناگهانی منجر به دیسک کمر یا گردن شود؛ اما به‌طورکلی انجام ورزش‌های منظم و داشتن یک وزن ایده‌آل می‌تواند نقش موثری در جلوگیری از بروز دیسک یا تنگی کانال نحاع را داشته باشد.

اصولی بلندکردن اشیا و تغذیه مناسب نیز در کم‌کردن احتمال این بیماری مؤثر است. چنان‌چه مایل هستید درصد ابتلا به تنگی مجرای نخاعی را کمتر کنید، از ورزش‌های آبی غافل نشوید تا شاهد معجزه آن باشید.

عوارض دیسک کمر و تنگی نخاع چیست؟

در هنگامی  که اختلال در قسمت ستون فقرات و تنگی نخاع پیش می آید و درمان به موقع صورت نگیرد، عوارض دیسک کمر و تنگی نخاع ممکن است بسته به شدت و موقعیت مشکل متغیر باشند بیماری شما پیشرفت کند و عوارض های سنگینی در پی داشته باشد که آسیب بزرگی به نخاع وارد می کند. در صورت، تشخیص دقیق و درمان درست مناسب از طریق یک پزشک متخصص به شدت توصیه می‌شود.

خوراکی‌های مفید برای دیسک کمر و تنگی کانال نخاع

اگر به دنبال راه‌حلی برای بهبود تنگی کانال نخاعی خود هستید، بهتر است یک رژیم غذایی سالم داشته باشید. برای بهبود وضعیت خود حتماً خوراکی‌های زیر را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

• سبزی‌های تیره
• زیتون سیاه
• میوه‌های تازه
• آجیل
• عرقیات با عسل
• پیاز قرمز
• ماهی‌های چرب
• دم‌نوش‌هایی مثل آویشن، شاه‌تره و بومادران
• حبوبات

برای درمان تنگی کانال کمر از چه خوراکی‌هایی باید خودداری کرد؟

اگر می‌خواهید وضعیت‌تان حادتر از وضعیت کنونی نشود، بهتر است دور مصرف مواد غذایی خط بکشید:

• گوشت قرمز و گوشت سفید مثل مرغ
• آرد سفید
• شکر سفید
• الویه
• کاهو
• خیار
• گوجه
• بادمجان
• کیوی
• شکلات و کاکائو
• پیتزا
• ماکارونی و….

تأثیر پیاده‌روی در بهبود تنگی کانال نخاعی و دیسک کمر

پیاده‌روی کوتاه‌مدت روی سطحی صاف می‌تواند در درمان دیسک و تنگی نخاع معجزه کند. البته حواستان باشد همان‌گونه که پیاده‌روی می‌تواند برای درمان این عارضه مفید باشد، اگر در انجام آن افراطی عمل کنید یا این که در سطح شیب‌دار این کار را انجام دهید، می‌تواند اثرات ناخوشایندی ایجاد کرده و باعث تشدید بیماری شود. پس بهتر است قبل از پیاده‌روی حتماً با پزشک متخصص خود مشورت کنید و باتوجه‌به تشخیص او عمل کنید.

از مزایای پیاده‌روی اصولی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• بهبود دامنه حرکتی
• بالابردن انعطاف ستون فقرات
• کاهش التهاب به‌خاطر گردش خون بهتر
• افزایش اکسیژن‌رسانی و همچنین مواد مغذی به بافت‌ها
• تقویت عضلات کمر

تأثیر آب‌درمانی بر دیسک کمر و درمان تنگی کانال نخاعی

معمولاً پزشکان به افرادی که به دیسک کمر مبتلا هستند، آب‌درمانی را توصیه می‌کنند. زیرا انجام تمرینات در آب یا حتی پیاده‌روی در آب منجر به کاهش فشار روی ماهیچه‌ها و مفاصل می‌شود و بافت‌های بدن را نیز تقویت می‌کند. برخی از تکنیک‌های آب‌درمانی عبارت‌اند از:

پیاده‌روی در آب: شما می‌توانید ابتدا با سرعت ثابت در استخر قدم بزنید تا عضلات خود را قوی‌تر کنید. بعد از کمی راه‌رفتن نیز می‌توانید سرعت خود را بالا ببرید. حرکت بازوها و پاها نیز باید هماهنگ باشند.

بالابردن پا: برای انجام این تمرین باید دستان خود را روی لبه استخر نگه دارید و یک پای خود را دراز کنید و مقداری پای نگه دارنده خود را خم کنید. این تمرین موجب کشش عضلات ساق پا، لگن و کمر می‌شود.

لیفت پا:  برای تمرین لیفت پا یک پای خود را بلند کنید و تاحدامکان پایتان را دراز کنید. سپس، زانو خود را خم کنید، چند ثانیه صبر کنید و بعد پای خود را عوض کنید.

پارگی دیسک کمر و تنگی کانال نخاع چه ارتباطی با یکدیگر دارند؟

در واقع دیسک‌ها یک نوع بالشتک‌اند که در ستون فقرات و بین مهره‌ها قرار می‌گیرند؛ دیسک‌ها شامل هسته و بخش خارجی هستند. قطعاً می‌توانید حدس بزنید که بخش بیرونی دیسک جنس سخت‌تری دارد. گاهی دیسکی که بین مهره‌ها وجود دارد به سمت بیرون حرکت می‌کند که به این وضعیت پارگی دیسک کمر می‌گویند.

به عبارتی دیگر، پارگی دیسک کمر به این معنا است که هسته دیسک آسیب می‌بیند، فضای بین مهره‌ها کوچک‌تر شده و در نتیجه، به اعصاب فشار وارد می‌شود. اگر میزان پارگی دیسک خفیف باشد می‌توان آن را با روش‌های غیرجراحی درمان کرد؛ اما چنانچه پارگی دیسک کمر شدید باشد درمان آن نیاز به جراحی دارد.

اگر بر اثر پارگی دیسک ریشه اعصاب فشرده شود احتمالاً بیمار علائمی همچون بی‌حسی، درد و احساس ضعف خواهد داشت. سوزن‌سوزن‌شدن پاها و احساس درد در یک پا از دیگر علائم این عارضه به‌حساب می‌آیند.

راه‌های تشخیص دیسک کمر و تنگی نخاع

معمولاً پزشک متخصص با انجام معاینه فیزیکی تشخیص را انجام می‌دهد؛ اما بعد از ویزیت اولیه برای اطمینان بیشتر و اطلاع از شدت بیماری و همچنین محل دقیق مشکل، سی‌تی‌اسکن، ام‌آرآی و تصویربرداری با اشعه ایکس را انجام می‌دهد. البته گاهی اوقات نیز پزشک برای تشخیص این بیماری از ماموگرام استفاده می‌کند که در بخش‌های بعد بیشتر به آن می‌پردازیم.

معمولاً با چندین روش تشخیص داده می‌شوند:

• MRI: ام‌آرآی بهترین روش برای تشخیص این بیماری است؛ با MRI پزشک معالج می‌تواند تمام جزئیات را مثل ریشه‌های عصبی، تومورهای داخل نخاع و همچنین تغییراتی نخاعی را تشخیص دهد و خیلی فوری درمان را شروع کند.
• میلوگرام: معمولاً اگرMRI در دسترس نباشد پزشکان برای تشخیص بیماری از روش میلوگرام استفاده می‌کنند. میلوگرام نوعی رنگ است که به مایع مغزی نخاعی تزریق و ریشه‌های عصبی و کانال نخاعی را تشخیص می‌دهند.
• سی تی اسکن توموگرافی: این نوع اسکن از اشعه ایکس به‌منظور تصویربرداری در حالت‌های مختلف استفاده می‌کند و اندازه و شکل مجرای نخاعی را نشان می‌دهد.

آیا دیسک کمر یا تنگی کانال نخاعی باعث بی‌اختیاری ادرار می‌شود؟

به‌طورکلی این بیماری موجب بی‌اختیاری در ادرار یا مدفوع نمی‌شود؛ اما در موارد نادر ممکن است در سنین بالا و همچنین درجه حاد بیماری منجر به بروز چنین مشکلی شود. در چنین مواقعی قطعاً پزشک معالج این مورد را بررسی می‌کند و برای ازبین‌بردن مشکل پیشرو راه‌حلی پیشنهاد می‌کند.

روش‌های درمان تنگی کانال نخاعی

اگر بیماری خفیف باشد معمولاً پزشک متخصص درمان را با روش‌های خودمراقبتی مثل استفاده از کمپرسور گرم یا سرد و یا حتی ماساژ شروع می‌کند؛ اما اگر شدت بیماری بیشتر شود پزشک با تجویز داروهایی مثل ایبوپروفن، استامینوفن، آسپرین یا گاباپنتین درد و التهاب موجود را کم می‌کند. البته در این حین معمولاً بیمار را به انجام پیاده‌روی و ورزش تشویق می‌کنند و چنانچه وضعیت حادتر شود چندین جلسه فیزیوتراپی و استراحت می‌تواند وضعیت بیمار را به شکل قابل‌توجهی بهبود دهد؛ اما اگر بیمار به‌موقع به پزشک مراجعه نکند و در درمان بیماری کاهلی کند قطعاً تنها راه درمان عمل جراحی است. در زیر روش‌های غیرجراحی را نیز شرح می‌دهیم:

داروهای خوراکی

اولین راه‌حل پزشکان برای درمان تنگی مجرای نخاعی کمر مصرف دارو است؛ معمولاً داروهای تجویز شده ضدالتهاب و شل‌کننده عضلات هستند. از آن جایی که این داروها التهاب را کم می‌کنند، فشار وارد شده به اعصاب را به حداقل می‌رسانند و مصرف آن‌ها منجر به کاهش دردهای مزمن می‌شود.

ورزش

معمولاً افرادی که دیسک کمر یا گردن دارند از ورزش دوری می‌کنند؛ زیرا گمان می‌کنند ورزش دردشان را شدید می‌کند؛ اما ورزش‌های منظم و سبک می‌تواند نقش بسیار مهمی در درمان تنگی کانال نخاعی داشته باشد. بهتر است قبل از ورزش و تمرین حتماً با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید و تمرینات خود را برای آن‌ها شرح دهید.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپی نیز نقش بسیار پر رنگی در درمان دیسک کمر و دیسک گردن دارد. در این روش فیزیوتراپیست با برنامه و تمرینات اصولی به تقویت عضلات موردنظر کمک می‌کند و باعث اصلاح ستون فقرات و کمترشدن درد می‌شود. علاوه بر اینها باید اضافه کنیم که معمولاً در فیزیوتراپی از روش‌هایی همچون اولتراسوند، گرمادرمانی و ماساژ نیز استفاده می‌شود.

تأثیر جراحی در درمان  دیسک و تنگی کانال نخاعی

معمولاً درصد کمی از افرادی که به دیسک گردن یا حتی دیسک کمر و تنگی کانال نخاعی مبتلا هستند جراحی می‌شوند؛ اما چنانچه هیچ‌کدام از درمان‌های فوق مؤثر نباشند و شدت بیماری رفته‌رفته بیشتر شود، پزشک تنها با انجام جراحی می‌تواند مشکل را حل کند‌.

انجام جراحی یا لیزر معمولاً به شکل قابل‌توجهی بیماری را از بین می‌برد و فرد را به روال عادی زندگی بر می‌گرداند؛ اما بااین‌حال میزان بهبود پس از جراحی نیز به عواملی مثل شرایط جسمانی بیمار، محل دیسک با تنگی کانال و مراقبت‌های بعد از عمل بستگی دارد.

چند روش جراحی دیسک کمر و تنگی کانال

اگر بیماری فرد به‌موقع تشخیص داده شود و وضعیت آن خیلی خفیف باشد می‌توان روش‌های کم تهاجمی‌تری را برای درمان انتخاب کرد؛ عمل به روش آندوسکوپ نیز یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان دیسک و تنگی کانال نخاعی است.

جراحی تنگی نخاعی: در روش آندوسکوپ پزشک بدون این که در نقطه عبور نخاع وسیله‌ای بگذارد، کار درمان را انجام می‌دهد.

عمل باز تنگی کانال نخاعی: این روش تهاجمی معمولاً زمانی‌که وضعیت بیمار حاد است انتخاب می‌شود و در طول عمل پزشک مجبور به‌قرار دادن وسیله در کانال محل عبور نخاع می‌شود. در عمل باز جراح بخشی از فاست‌ها را بر می‌دارد و برای ثابت نگه‌داشتن مهره‌ها از پیچ و میله استفاده می‌کند.

درمان دیسک کمر و تنگی کانال نخاع با لیزر

درمان با کمک لیزر یک روش نوین و مؤثر است و به‌اندازه جراحی عوارض ندارد. در واقع در این روش اشعه لیزر به داخل بافت نفوذ می‌کند و سلول‌های محل آسیب‌دیده را وادار به ترمیم و بازسازی می‌کند. به این صورت فشار از روی ناحیه موردنظر برداشته می‌شود و بیمار درد خیلی کمتری احساس می‌کند. بهبود عملکرد عصبی و بهبود دامنه حرکتی از دیگر مزیت‌های درمان تنگی کانال نخاعی و دیسک کمر با لیزر است.

کلام آخر

عصب گردن و کمر از درون مهره‌های ستون فقرات رد می‌شوند، اگر به هر دلیلی مثل کهولت سن، ضربه ناگهانی، سقوط آزاد، دیسک کمر، آرتریت، ضخیم‌شدن رباط‌ها و… فضای بین این مهره‌ها کوچک شود؛ عصب‌ها تحت‌فشار قرار می‌گیرند و باریکی کانال نخاعی اتفاق می‌افتد.

دیسک کمر یا تنگی کانال نخاعی باتوجه‌به وضعیت بیمار و ناحیه آسیب‌دیده در افراد مختلف، متفاوت است. این بیماری با علائم گوناگونی مثل احساس درد شدید، گزگز، بی‌حسی پاها، کمر و انگشتان و ضعف همراه است. چنانچه شدت بیماری بیشتر شود پزشک داروهای خوراکی تجویز می‌کند تا بتواند التهاب موجود را کم کند. معمولاً پزشکان در کنار مصرف دارو ماساژ، فیزیوتراپی و ورزش را توصیه می‌کنند و اگر هیچ‌کدام از این درمان‌ها مؤثر واقع نشود به ناحیه موردنظر استروئید تزریق می‌کنند.

پس از انجام تمام این مراحل و شدت درد و علائم دیگر پزشک سعی می‌کند با جراحی بیمار را به روال عادی برگرداند. پزشک معمولاً با کمک سیتی اسکن و ام ار ای یا میلوگرام روش جراحی را تشخیص می‌دهد و مشکل دیسک کمر و تنگی کانال نخاعی را حل می‌کند.