علت داغ شدن ماهیچه ساق پا

علت داغ شدن ماهیچه ساق پا؛ نوروپاتی، مصرف الکل، کمبود مواد مغذی، عفونت و…

شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که احساس کنید ماهیچه ساق پایتان داغ شده و دمای آن بیش از حد طبیعی است. علت داغ شدن ماهیچه ساق پا، نوروپاتی، مصرف الکل، کمبود مواد مغذی، عفونت و… است. اگر علت ابتلا به این عارضه را به درستی تشخیص دهید، به راحتی می‌توانید روش‌های مناسبی را برای درمان پیدا کنید.

مطالبی که در اینجا گردآوری کرده ایم، به آشنایی هرچه بهتر شما با علت داغ شدن ماهیچه ساق پا، درد عضله پشت ساق پا، درمان درد ساق پا، کشیدگی عضله پشت ساق پا و… کمک خواهد کرد. لطفاً تا پایان این مقاله همراه‌ ما باشید.

علت داغ شدن ماهیچه ساق پا؛ ریشه این مشکل کجاست؟

ماهیچه پشت پا از دو عضله بزرگ به نام‌های سولئوس و گاستروکنمیوس و عضله کوچک پلانتاریس تشکیل شده است. کشیدگی بیش از حد این عضلات، مهم‌ترین آسیبی است که ممکن است برای ماهیچه ساق پا اتفاق بیافتد.

منظور ما از داغی، احساس گرم شدن ماهیچه پا، سوزن سوزن شدن، بی‌حسی و تیر کشیدن است که گاه خفیف و گاه شدید و غیر قابل تحمل می‌شود. این احساس یا دائمی است و یا صرفاً در دورانی خاص به سراغ ما می‌آید و جرقه این سوال را در ذهنمان روشن می‌کند که علت داغ شدن ماهیچه ساق پا چیست و این مشکل از کجا سرچشمه می‌گیرد؟

پاسخی که به این سوال داده می‌شود، بسیار مهم است؛ زیرا کشف درست علت داغ شدن ماهیچه ساق پا، مقدمه درمان آن است. اگر تشخیص درست باشد، می‌توان برای رفع ریشه این مشکل فکری کرد. دلایل زیادی باعث گرم شدن ماهیچه ساق پا می‌شوند؛ از بیماری‌های عفونی گرفته تا دیابت و عوارض مصرف برخی داروها و… گاهی هم علت داغ شدن ماهیچه پا، ناشناخته است و این سوال جوابی ندارد.

گاهی برای افراد مبتلا به این عارضه سوال پیش می‌آید که برای درد ساق پا به چه پزشکی مراجعه کنیم برای پاسخ به این سوال در ادامه با ما همراه باشید.

• نوروپاتی دیابتی:

افزایش قند خون، باعث آسیب دیدگی عصب‌ها و رگ‌های خونی می‌شود. وقتی قند خون بالا می‌رود، سیگنال‌ها به درستی از عصب انتقال نمی‌یابند و بخش‌های مختلف از بدن به ویژه پاها تحت تاثیر قرار می‌گیرد. فشار خون بالا نیز، عامل تضعیف دیواره رگ‌های خونی است و به اعصاب آسیب می‌رساند.

طبق آماری که موسسه بین المللی دیابت و بیماری‌های گوارش و کلیه منتشر کرده، تقریباً ۷۰ درصد بیمارانی که از دیابت رنج می‌برند، دچار آسیب عصبی خواهند شد. نوروپاتی دیابتی، دلیل داغ شدن ماهیچه ساق پا است. مصرف سیگار، چاقی، فشار خون بالا و مصرف الکل ریسک ابتلا به آسیب‌های عصبی را در بیماران دیابتی افزایش می‌دهد.

• نوروپاتی عصب کوچک حسی:

نوروپاتی عصب کوچک حسی یا SFSN، یک نوع نوروپاتی دردناک است که در صورت ابتلا به آن، قسمت‌های مختلف از پا به ویژه ماهیچه ساق پا، دچار سوزش می‌شود. این نوع از نوروپاتی، زمانی اتفاق می‌افتد که غشاء میلین که از عصب‌های عصبی محافظت می‌کرد و آن‌ها را می‌پوشاند، از بین می‌رود.

• مصرف الکل:

زیاده‌روی در مصرف الکل و نوشیدنی‌های الکلی، نوعی از نوروپاتی اتفاق می‌افتد که در اصطلاح به آننوروپاتی الکلی می‌گویند. گاهی علت داغ شدن ماهیچه ساق پا، نوروپاتی الکلی است که همراه با آن، انقباض، ضعف و ناتوانی ماهیچه‌ها نیز بیمار را درگیر می‌کند.

• سندرم درد موضعی پیچیده یا CPRS:

علت داغ شدن ماهیچه ساق پا، سندرم درد موضعی پیچیده است که معمولاً پس از آسیب دیدگی و عمل‌های جراحی ایجاد می‌شود. در این سندرم، عصب‌هایی که همیشه موظف به انتقال سیگنال از ستون فقرات و مغز بودند، صدمه می‌بینند.

• شارکو ماری توث:

شایع‌ترین بیماری عصبی ارثی، شارکو ماری توث یا CMT نام دارد. این بیماری، بر عصب‌های کنترل کننده ماهیچه اثر می‌گذارد و علائم آن به مرور بدتر و بدتر می‌شود. گرم شدن ماهیچه ساق پا، حس فرو رفتن سوزن در پا و تحلیل و فرسودگی ماهیچه‌ها از نشانه‌های بارز این بیماری است.

• کمبود مواد مغذی:

بدن ما برای ادامه حیات به مواد مغذی نیاز دارد. کمبود منابع ویتامینه و مواد معدنی در بدن، منجر به آسیب‌های عصبی و در نتیجه گرم شدن پا می‌شود. ویتامین ب ۶، ب۹ یا فولات و ویتامین ب ۱۲، از مهم‌ترین مواد مغذی در بدن هستند که کمبود آن ها، دلیل داغ شدن ماهیچه ساق پا است. با کاهش این نوع از ویتامین ها، فرد دچار مشکل هماهنگی عضلات شده و گرم شدن را در پاهای خود احساس می‌کند.

• هیپوتیروئیدیسم:

با کاهش فعالیت غده تیروئید، تعادل هورمون‌ها در بدن به هم می‌خورد و متعاقب با آن، فشار بر عصب‌ها تشدید می‌شود. التهاب، گرم شدن پاها، بالا رفتن وزن، خستگی و خشکی پوست، از نشانه‌های مهم هیپوتیروئیدیسم اند.

• اریتروملالژیا:

این بیماری نادر است و رواج چندانی ندارد. در اثر ابتلا به بیماری اریتروملالژیا، پاها گرم و قرمز می‌شوند و درد می‌گیرند. اریتروملالژیا، دلیل مشخصی ندارد و شدت آن در همه افراد یکسان نیست.

• شریان ترجیحی:

در بیماری شریان ترجیحی یا PAD، شاهد تنگی شریان‌هایی خواهیم بود که وظیفه رساندن خون به پاها و انگشتان را بر عهده داشتند. گرم شدن ماهیچه ساق پا و درد یکی از علائم این بیماری است. این درد در هنگام ورزش و راه رفتن افزایش می‌یابد.

• عفونت:

بسیاری از اوقات، عفونت علت داغ شدن ماهیچه ساق پا است. دامنه عفونت در هر قسمت از بدن می‌تواند به اندام‌های دیگر گسترش یابد و مشکل ساز شود. گرمی و سوزش پاها، علامت بسیاری از بیماری‌های عفونی از جمله اچ آی وی، سفلیس، لایم و زونا است.

• سندرم تونل تارسال:

در اثر ابتلا به سندرم تونل تارسال، اعصابی که در مسیر زانو تا انگشتان پا قرار داشتند، تحت فشار قرار می‌گیرند. این فشردگی می‌تواند علت داغ شدن ماهیچه ساق پا و درد و التهاب در این ناحیه باشد. عدم درمان این بیماری، موجب تشدید آسیب و ماندگاری صدمات وارده به عصب‌ها خواهد شد.

• بیماری‌های کلیوی:

با اختلال در عملکرد کلیه و توقف فعالیت‌های آن، انواع سموم در خون انباشت می‌شود. اینجاست که شاهد التهاب، گرم شدن و خارش پا خواهیم بود. سرگیجه و احساس پریشانی، خستگی، نفس تنگی، حمله ناگهانی، کاهش بی‌دلیل ادرار و در شرایط حاد کما همگی نشانه‌های ابتلا به بیماری‌های کلیوی اند.

• سموم:

اگر شما به مدت طولانی در معرض مواد شیمیایی صنعتی و یا فلزات سنگین قرار بگیرید، ممکن است به بیماری‌های مختلفی مبتلا شوید که یکی از آن‌ها نوروپاتی ترجیحی است. مصرف داروهایی که برای درمان بیماری‌های خاص مانند اچ آی وی تجویز شده زمینه ساز نوروپاتی ترجیحی، آسیب دیدگی عصب‌ها و در نتیجه علت داغ شدن ماهیچه ساق پا است.

• بیماری پای ورزشکار:

پای ورزشکار یک نوع بیماری عفونی قارچی است که بسیاری از ورزشکاران به آن مبتلا می‌شوند و این می‌تواند علت داغ شدن ماهیچه ساق پا باشد. گرم شدن پا، خارش کف پا و انگشتان پا و حس سوزن سوزن شدن نشانه‌هایی است که خبر از ابتلا به بیماری پای ورزشکار می‌دهد.

سایر نشانه‌های پای ورزشکار:

• جوش‌های روی پا که می‌خارند.
• مرطوب شدگی پوست انگشتان پا
• خشک شدن پوست کف پا و طرفین پا
• پوسته پوسته شدن کف پا و میان انگشتان
• ضخیم شدن، رنگ پریدگی و جدا شدن ناخن انگشت‌های پا

• شیمی درمانی:

داروهایی که برای از بین بردن سلول‌های سرطانی تجویز می‌شود، عوارض متعددی دارد که نوروپاتی ترجیحی یکی از آن‌ها است. همانطور که در قسمت قبل اشاره کردیم، گرم شدن پاها از علائم نوروپاتی ترجیحی است.

سایر عوارض جانبی مصرف داروهای شیمی درمانی:

• احساس درد، خستگی و لرزش ماهیچه‌ها
• به هم خوردن هماهنگی و تعادل بدن
• تاخیر در عکس العمل نشان دادن
• ضعف ماهیچه‌ای

درباره درد عضله پشت ساق پا

از علت داغ شدن ماهیچه ساق پا گفتیم و حال می‌خواهیم به علت درد عضله پشت ساق پا بپردازیم. بسیاری از ما درد عضله پشت ساق پا را تجربه کرده‌ایم و می‌دانیم که تا چه اندازه آزاردهنده است.

در اغلب مواقع، دلایل این درد جدی نیست و نباید از بابت آن نگران بود. پزشکان، آسیب‌های مفصلی، واریس، شکستگی، ترومبوز وریدی و… را مهم‌ترین دلایل درد عضله پشت ساق پا می‌دانند. تشخیص زودهنگام منشاء این درد، می‌تواند از افزایش درد و بروز عوارض دیگر جلوگیری کند.

علت درد عضله پشت ساق پا:

• گرفتگی عضلات: انسداد و گرفتگی عضلات، بسیار دردناک و غیرقابل کنترل است. وقتی عضلات ساق پا تحت تاثیر قرار می‌گیرد، حس جمع شدگی خواهید داشت. حتی ممکن است فکر کنید یک توده در این ناحیه جا خوش کرده است. گرفتگی پا که معمولاً شب‌ها اتفاق می‌افتد، با کشش عضله کاهش می‌یابد. گفتنی است که احتمال گرفتگی عضلات، بعد از ورزش کردن افزایش می‌یابد.
• کشیدگی عضلانی، التهاب تاندون و شین اسپلینت: کشیدگی عضلات، یک نوع آسیب دیدگی عضلانی است که در اثر آن، فیبرهای عضلانی پاره می‌شود. در این عارضه، عضلات همسترینگ، چهارسر و نیز ماهیچه ساق پا تحت تاثیر قرار می‌گیرد.

تاندونیت نیز می‌تواند علت درد عضله پشت پا باشد. (منظور تاندونیت مابین استخوان درشت نی که مسبب درد شین اسپلینت است) سندرم کمپارتمان، عامل دیگری است که باعث درد نواحی پایینی پا و ساق پا خواهد شد.

این درد با سوزش و گزگز همراه است و با افزایش فعالیت، شدت می‌یابد. همچنین شکستگی‌های فشاری؛ منظور از شکستگی‌های فشاری، شکاف‌های کوچک در استخوان است که معمولاً به علت استفاده بیش از اندازه از آن‌ها ایجاد می‌شود. این درد نیز با ورزش کردن بیشتر می‌شود و با استراحت تسکین می‌یابد.

• لنگش متناوب: از دلایل جدی درد عضله پشت ساق پا، لنگش متناوب است که به علت تنگی عروق پا رخ می‌دهد. (شاید آن را به نام بیماری عروق محیطی یا PVD بشناسید.) وقتی عضلات پا بیش از اندازه استفاده می‌شوند، مسلماً به اکسیژن بیشتری نیاز دارند. با تنگی عروق، خون به اندازه کافی به عضلات نمی‌رسد و درد ایجاد می‌شود. گردش خون ضعیف در درازمدت باعث زخم پا و ایجاد خوره می‌شود.
• ترومبوز ورید عمقی: ترومبوز ورید عمقی یعنی تشکیل لخته خون در وریدهای عمقی بدن. ترومبوز ورید عمقی که معمولاً ماهیچه ساق پا را درگیر می‌کند، خطرناک است؛ زیرا امکان حرکت لخته خون به طرف ریه و قلب و ایجاد آمبولی دور از انتظار نیست. ورم، درد، قرمزی و گرم شدن ماهیچه ساق پا از نشانه‌های لخته شدن خون است که باید فوراً درمان شود.
• سیاتیک: سیاتیک، یک درد عصبی است که از کمر به سمت پاها منتشر می‌شود. این درد معمولاً هر بار فقط یکی از پاها را درگیر می‌کند و درد آن مثل سوزن سوزن شدن و گزگز است. منشاء درد سیاتیک، فتق دیسک در ستون فقرات است که منجر به فشردگی عصب سیاتیک خواهد شد.
• رگ‌های واریسی: رگ‌های واریسی، متورم، بزرگ و پیچ خورده‌اند و رنگ آن‌ها آبی یا بنفش است. احساس سنگینی و درد پشت ساق پا، گرفتگی و تحریک پوستی از علائم رگ‌های واریسی است.
• نقرس: نقرس در اثر تجمع اسید اوریک در خون به وجود می‌آید و در اثر آن، بلورها در مفاصل تشکیل می‌شوند. نقرس بر انگشت پا تاثیر می‌گذارد و زمینه را برای درد در مفاصل زانو، مچ و ساق پا مهیا می‌سازد.
• سندرم پاهای بی‌قرار: سندرم پاهای بی‌قرار با نشانه‌هایی مثل ناراحتی و احساس نیاز به حرکت دادن پاها و درد پشت عضله ساق پا (که شب‌ها بیشتر است) خود را نشان می‌دهد.
• درد عصب: آسیب دیدگی اعصاب کف پا، از پیامدهای احتمالی ابتلا به دیابت است که از آن به عنوان نوروپاتی دیابتی نام می‌برند. درد عصب، می‌تواند باعث ایجاد حس سوزش و گزگز، حساسیت به لمس و بی‌حسی شود.
• سلولیت: سلولیت، یک نوع عفونت باکتریایی است که پوست ساق پا را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عفونت خطرناک را باید با آنتی بیوتیک‌های مناسب، فورا درمان کرد. (به ویژه اگر تب و لرز داشته باشید.) در اثر این بیماری، پوست گرم و متورم می‌شود و درد عضله ساق پا را درگیر می‌کند.

از کشیدگی عضله پشت ساق پا چه می‌دانید؟

کشیدگی عضله پشت ساق پا زمانی رخ می‌دهد که بخشی از عضلات (سولئوس، گاستروکنمیوس و پلانتاریس)، دچار کشیدگی شوند و این کشیدگی فراتر از میزان مقاومت آن در برابر کشش باشد. کشیدگی عضله پشت ساق پا، معمولاً موقع سرعت گیری در هنگام دویدن و یا تغییر ناگهانی جهت اتفاق می‌افتد. این عارضه که معمولاً عضله گاستروکنمیوس را درگیر می‌کند، گاهی بسیار خفیف است و گاهی هم آنقدر شدید می‌شود که نمی‌توان آن را تحمل کرد.

کشیدگی عضله پشت ساق پا به سه دسته تقسیم می‌شود:

• درجه ۱: عضله به دلیل پارگی‌های جزئی فیبرهای عضلانی که در حد بسیار کم رخ داده، دچار کشیدگی می‌شود که البته این مانعی در برابر ادامه فعالیت بیمار نیست. بهبود درد این کشیدگی، دو هفته زمان می‌برد.
• درجه ۲: در کشیدگی عضله پشت ساق پا درجه ۲، بیمار قادر به ادامه فعالیت نخواهد بود. با گذشت ۵ تا ۸ هفته، فرد می‌تواند به بهبود کامل دست یابد.
• درجه ۳: این شدیدترین نوع کشیدگی است که با پاره شدن و از هم گسیختگی فیبرهای عضلانی همراه است. در مواجه با این درجه از کشیدگی عضله پشت ساق پا، باید ۳ تا ۴ ماه صبر کنید و مراقب خود باشید تا بهبود کامل حاصل شود.

روش‌های درمان درد ساق پا پس از تشخیص علت داغ شدن ماهیچه ساق پا

با کشف علت داغ شدن ماهیچه ساق پا، نوبت به پیدا کردن روشی مناسب برای درمان درد ساق پا و رفع این حس سوزش و داغ شدن می‌رسد.

روش‌های درمان درد ساق پا:

• کمپرس گرم: کمپرس گرم، مشکل کمبود گردش خون را که یکی از دلایل اصلی درد ساق پا است برطرف می‌گرداند. با قرار دادن یک بسته حرارتی بر روی ساق پا، ماهیچه‌ها شل شده و درد کاهش می‌یابد.
• کمپرس آب سرد: کمپرس سرد، با کاهش جریان خون، می‌تواند التهابات را به حداقل برساند. پس یک قطعه یخ بردارید، آن را داخل حوله بپیچید، روی نواحی آسیب قرار دهید و بگذارید یک ربع بماند.
• نوشیدن آب بیشتر: یکی از دلایل اصلی گرفتگی عضلات پا و درد و ناراحتی ناشی از آن، کمبود آب است. با نوشیدن آب کافی به ویژه آب معدنی که دارای الکترولیت‌های مفید است، می‌توان درد ساق پا را درمان کرد.
• حرکت دادن پاها: بی‌تحرکی بر خلاف تصور شما اثری در بهبود حرکت پا ندارد. برای تقویت گردش خون و کاهش گرفتگی عضلات، از انجام تمرینات کم فشار غافل نشوید. بهترین تمرین، کشش عضله همسترینگ است.
• انجام حرکات کششی: تمرینات کششی، گرفتگی را در عضلات پا از بین می‌برد و درد ساق پا را آرام می‌کند. مثلاً کشش زانو تا شانه مقابل، کشش همسترینگ با فرم ایستاده، کشش ستون فقرات و…
• ورزش: یوگا، تمرینی عالی برای برطرف کردن انسداد بدن است که ماهیت ترمیمی دارد و برای درمان درد ساق پا بسیار مفید است. پیاده‌روی نیز جزو ساده‌ترین و ارزان‌ترین روش‌های تسکین درد ساق پا است که با افزایش گردش خون و کمک به آزادی اندروفین در بدن، درد ساق پا را بهبود می‌بخشد.
• روغن خردل: از بهترین داروهای خانگی شگفت‌انگیز و موثر برای درمان درد ساق پا، روغن دانه خردل است. ۲۰۰ گرم دانه خردل تهیه کنید و آن را به همراه ۱۰ گرم روغن کافور در آب بخیسانید. اجازه دهید این مخلوط زیر آفتاب بماند و حل شود. در نهایت پاها را با این ترکیب ماساژ دهید و شاهد نتایج شگفت‌انگیز آن باشید.
• حمام نمک اپسوم: حمام نمک Epsom، برای تسکین التهابات عالی است. نمک اپسوم که سرشار از منیزیم است، به رفع درد ساق پا کمک می‌کند. کافیست نصف فنجان از این نمک را به آب ولرم داخل وان بیافزایید و ۱۵ دقیقه درون آن بنشینید.
• سرکه سیب: سرکه سیب، دنیایی از خاصیت را در خود جای داده و می‌تواند التهاب و درد پاها را تسکین دهد. برای بهره مندی از خواص متعدد سرکه سیب، یک یا دو قاشق غذاخوری از آن را صبح‌ها در حالی که معده‌تان خالی است بنوشید.
• افزایش مصرف منیزیم و پتاسیم: یک رژیم غذایی غنی از پتاسیم و منیزیم، برای درمان درد ساق پا مفید است. غلات کامل، خرما، سیب زمینی، کشمش، موز، آلو، ماست، ماهی، آب گوجه فرنگی و… منبع پتاسیم و منیزیم اند.
• استراحت کردن: اگر دلیل درد ساق پا، فعالیت بدنی شدید باشد، به راحتی می‌توان با استراحت کردن از پس آن برآمد و آن را برطرف کرد. خواب کافی با ریکاوری عضلات حیاتی، روند بهبود درد ساق پا را سرعت می‌بخشد.

سخن پایانی

خب نوبت به جمع‌بندی آنچه در اینجا گفتیم رسیده است. علت داغ شدن ماهیچه ساق پا را یک به یک بیان کردیم و درباره دلیل درد عضله پشت ساق پا، مفصل صحبت کردیم. درمان درد ساق پا و کشیدگی عضله پشت ساق پا، موضوعات دیگری بود که مورد بحث و بررسی قرار گرفت. تشخیص به موقع علت داغ شدن ماهیچه ساق پا و درمان آن، اهمیت زیادی دارد. اگر با چنین عارضه‌ای مواجه شدید و این وضعیت تا چند روز ادامه داشت، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

ارائه خدمات تشخیص و درمان داغ شدن ماهیچه ساق پا و دیگر مشکلات مفصلی، در تخصص کلینیک ماست. شما می‌توانید با کارشناسان مجرب و باتجربه ما تماس بگیرید و سوالات خود را با آن‌ها در میان بگذارید.

دکتر فرزاد مریخ بیات

جراح و متخصص ارتوپدی – جراحی های فوق تخصصی دست و زانو

همه نوشته ها